Amaç: Sfenoid sinüs (SS) kafatasının derinliklerinde sfenoid kemiğin içine yerleştirilmiş, çok sayıda vital nöral ve vasküler yapılarla etrafı çevrili, ulaşılması en zor paranazal sinüstür (PNS). Sfenoid sinüs ve ilgili nörovasküler yapıların radyolojik olarak değerlendirilmesi operasyondan önce kaçınılmazdır. Bu çalışmanın amacı, SS ve çevresindeki nörovasküler yapılar ile ilişkili anatomik varyasyonları çok kesitli bilgisayarlı tomografiyi (BT) kullanarak analiz etmek ve elde edinilen bilgileri benzer çalışmalarla karşılaştırarak literatüre katkı sağlamaktır.

Gereç ve Yöntem: Çalışmaya son bir yıl içinde çeşitli rinolojik hastalıklar nedeniyle paranazal sinüs BT çekilen toplam 100 olgu (50 kadın, 50 erkek) dahil edildi. SS varyasyonları BT'de kemik anomalileri ve yumuşak doku patolojileri olarak değerlendirildi.

Bulgular: Sfenoid sinüsün çevresinde nörovasküler yapıların varyasyonları çalışmada sık görülen bir bulguydu. Vidian kanal ile ilgili varyasyonlar çalışmamızda en sık görülenlerdi, olguların %73’ünde saptandı; %55 ile optik sinir, %53 ile maksiller sinir, %52 ile internal karotid arter kemik kanal varyasyonları takip ediyordu. Olgularımızın %59’unda pterigoid plate, % 41’inde anterior klinoid, %13’ünde sfenoid büyük kanat pnömatizasyonu saptandı; %15’in de onodi hücresi, %46’sında multiple septasyon, %20’sinde mukozal kalınlaşma, %0,4’ünde polip ve %0,3’ünde retansiyon kisti olduğu saptandı.

Sonuç: Sfenoid sinüsün yapısı oldukça değişkendir; PNS BT sinonazal ve transsfenoidal cerrahiler öncesinde anatomik varyasyonları belirleme ve cerrahi sırasında olası komplikasyonların önlenmesinde önemlidir. Çalışmamızda SS’e ait varyasyonlar önceki çalışmalara göre daha yüksek oranda bulunmuştur. Etnik grupların, BT çekim tekniğinin veya anatomik değerlendirme kriterlerinin farklılığından kaynaklanıyor olabilir.