[ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]
Fırat Tıp Dergisi
2005, Cilt 10, Sayı 2, Sayfa(lar) 072-076
[ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
Yüzün Eğim Ölçümleri İçin Yeni Bir Antropometrik Alet ve Güvenilirliği
Murat ÖGETÜRK
Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı, ELAZIĞ
Anahtar Kelimeler: Antropometri, yüz, eğim ölçümleri, ölçüm aleti, Anthropometry, face, inclination measurements, measuring tool
Özet
Amaç: Antropometri, şekil bozukluğu olan yüzlerin değerlendirilmesinde önemli bir yöntem olarak kabul edilir. Bu tip değerlendirmelerde eğim ölçümleri yararlı veri sağlar. Bu çalışmada, maliyeti yüksek ticari nitelikli aletler ile ölçülebilen yüz eğimlerinin ölçümlerinde kullanılmak üzere yapımı kolay, maliyeti çok düşük, güvenilir yeni bir alet geliştirilmesi amaçlandı.

Gereç ve Yöntem: Şeffaf bir iletkiye amaca uygun parçalar eklenerek oluşturulan bu ölçüm aletinin kalibrasyonu yapıldı ve “Eğim Ölçer” adı verildi. Eğim Ölçer’in güvenilirliğini sınamak için, 18-25 yaş grubundaki 30 erkek üzerinde, eğim ölçer ve ticari nitelikli başka bir aletle yapılan ölçümler, eşleştirilmiş t testi ile karşılaştırıldı.

Bulgular: Eğim Ölçer’in, yüz üzerinde çok sayıda eğim ölçümünde kullanılabileceği belirlendi. Karşılaştırma amaçlı yapılan ölçümler arasında, istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı (p>0.05).

Sonuç: Yeni geliştirilen bu antropometrik aletin, yapımının kolay ve düşük maliyetli oluşu, pratik kullanımı ve güvenilirliği ile antropometrik çalışmalar ve klinik değerlendirmelerde yer bulacağı düşünüldü.©2005, Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Giriş
    Morfolojik yönden şekli bozuk olarak nitelenen bir yüzde, mevcut orantısızlığın ölçüsünü sayısal olarak belirlemek temel prensiptir 1. Sayısal belirlemelerde baş ve yüz antropometrisi kullanışlı bir yöntem olup, klinisyenlere şekilsizlikleri tanımlamaları ve cerrahlara da rekonstrüktif girişimlerini planlamaları aşamalarında yardımcı olur 2. Antropometrik çalışmalar, baş ve yüz cerrahisinin ayrılmaz birer parçalarıdır 3. Bu çalışmalarda çeşitli ölçüm aletleri kullanılır. Yakın geçmişe kadar az sayıda aletle bu gereksinim karşılanırken, günümüzde ölçüm parametre ve tekniklerinin gelişmesi ile birlikte birçok yeni ölçüm aletinin klinik kullanım ve çalışmalarda yer alması kaçınılmaz olmuştur 4. Klinik kullanımlı aletlerin işlevselliği, iki özellikle belirlenir. Bunlar; pratik kullanım ve güvenilir ölçüm yapabilme yeteneğidir 5.

    Yüz profilinin daha objektif olarak değerlendirilmesinde, yüz ölçümleri arasında eğim ölçümlerinin önemli bir yeri vardır 6. Bu ölçümlerde ticari nitelikteki manyetik tabanlı su terazisinin [Commercial angle finder plus level with a magnetic base (Dasco Pro, Inc., Rockford, IL, USA)] kullanımı yaygındır 7.

    Bu çalışmada, maliyeti yüksek ticari nitelikli aletler ile ölçülebilen yüz eğimlerinin, maliyeti çok daha düşük, pratik ve güvenilir bir şekilde belirlenebilmesi için, yeni bir ölçüm aletinin geliştirilmesi amaçlandı. Bu amaçla üretilen alete “Eğim Ölçer” adı verilerek, pratik kullanım ve güvenilirliğini sınamak için karşılaştırmalı ölçümler yapıldı ve sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirildi.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Materyal ve Metot
    Yapım Tekniği
    Eğim Ölçer, 13 santimetrelik düz bir yüzeyi ve 180 dereceye kadar olan açıları ölçebilen bir skalası olan saydam plastik bir iletkiye, saydam plastik düz bir çubuk ve bu çubuğa su terazisinin eklenmesiyle oluşturuldu. 14 cm uzunluğunda, 5 mm genişliğinde ve 2 mm kalınlığında hazırlanan plastik çubuk, uzunluğu boyunca tam ortadan bir çizgi ile işaretlendi. Çubuğun bir ucuna su terazisinin göstergesi dik açıyla ve hareket etmeyecek tarzda yapıştırıldı. Diğer ucuyla da iletkinin açı ölçen skalasının merkezinde yer alan sıfır noktasına, iletkinin geniş yüzeyine dik bir eksen etrafında dönme hareketi yapabilecek şekilde ince bir çivi yardımıyla tutturuldu (Şekil 1). Yapımın her aşamasında farklı ölçüm teknikleri kullanılarak aletin kalibrasyonu sağlandı.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 1: Eğim Ölçer.

    Kullanımı
    Eğim Ölçer, baş standart pozisyonda iken [Frankfurt horizontal planı (FH)] yüze ait birtakım yüzeylerin vertikal eksene göre eğimlerini, diğer bir deyişle vertikal eksenle aralarındaki açıları saptamak üzere tasarlandı. Bu amaçla, başı FH pozisyonuna getirmek için baş pozisyonu kontrol aleti kullanıldı 8. Eğim Ölçer’i oluşturan iletkinin düz yüzeyi, eğimi ölçülecek yüzeye temas ettirilirken, hareketli çubuk su terazisi göstergesi aracılığıyla vertikal eksen konumuna getirildi. Ölçülmek istenen eğim, çubuk üzerindeki işaretlenmiş çizginin kesiştiği iletkinin skalası üzerindeki açı değeri ile elde edildi (Şekil 2-6). Eğim Ölçer kullanılarak baş ve yüz üzerinde önemli sayıda eğimin ölçülebildiği görüldü (Tablo 1, Şekil 2-8).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 2: Eğim Ölçer ile burun sırtı eğiminin ölçülmesi.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 8: Göz ve dudak fissür eğim ölçümlerinin şematik gösterimi. en: endocanthion, ex: exocanthion, ch: cheilion.

    Güvenilirliği
    Aletin güvenilirliğini sınamak için, rasgele seçilen 18-25 yaş grubundaki 30 erkek üzerinde, aşağıda belirtilen ve Farkas 7 tarafından tarif edilen eğimler, eğim ölçer ve ticari nitelikli başka bir aletle farklı zamanlarda ölçüldü:

    Burun sırtı eğimi: Burun sırtı (dorsum nasi) yüzeyinin oluşturduğu eksenin vertikal eksene göre eğimidir (Şekil 2). Burun sırtı yüzeyi düz olmadığında yüzeye uygun düz bir çizgi belirlenir.

    Auricula uzun ekseni eğimi (kulak rotasyonu): Kulak kepçesinin uzun eksenini oluşturan ve en uzak iki noktasını birleştiren çizginin vertikal eksene göre eğimidir (Şekil 3).

    Columella eğimi: Columella (burun bölmesinin burun delikleri arasında kalan kısmı) yüzeyinin vertikal eksene göre eğimidir Şekil 4).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 3: Eğim Ölçer ile auricula uzun ekseni eğiminin (kulak rotasyonu) ölçülmesi.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 4: Eğim Ölçer ile columella eğiminin ölçülmesi.

    Alın eğimi: Ön saç çizgisinin orta noktası (trichion, tr) ile kaşlar arası en çıkıntılı orta noktayı (glabella, g) birleştiren çizgiye (tr-g) uyan alın yüzeyinin vertikal eksene göre eğimidir (Şekil 5).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 5: Eğim Ölçer ile alın eğiminin ölçülmesi. tr: trichion, g: glabella.

    Alt dudak eğimi: Alt dudak deri sınırı (vermilion çizgisi) orta noktası (labiale inferius, li) ile sulcus mentolabialis’in orta noktasını (sublabiale, sl) birleştiren çizgiye (li-sl) uyan alt dudak yüzeyinin vertikal eksene göre eğimidir (Şekil 6).

    Alt yüz profil eğimi: Burun bölmesi alt kenarının üst dudak yüzeyi ile kesiştiği orta nokta (subnasale, sn) ile alt çenenin en öndeki orta noktasını (pogonion, pg) birleştiren çizginin (snpg) vertikal eksene göre eğimidir (Şekil 7).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 6: Eğim Ölçer ile alt dudak eğiminin ölçülmesi. li: labiale inferius, sl: sublabiale.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 7: Burun ucu ve alt yüz profil eğim ölçümlerinin şematik gösterimi. sn: subnasale, pg: pogonion, FH: Frankfurt Horizontal Planı.

    Çene eğimi: Sublabiale (sl) noktasından aşağı alt çene üst yüzeyinin vertikal eksene göre eğimidir.

    Genel profil hattı eğimi: Kaşlar arası en çıkıntılı orta nokta (glabella, g) ile alt çenenin en öndeki orta noktasını (pogonion, pg) birleştiren çizginin (g-pg) vertikal eksene göre eğimidir.

    Farklı aletlerden elde edilen veriler eşleştirilmiş t testi ile istatistiksel olarak karşılaştırıldı. Değerler aritmetik ortalama ± standart sapma şeklinde karşılaştırma sonuçları ile birlikte Tablo 2’de gösterildi. İstatistiksel analizde SPSS 11.0 paket programı kullanıldı ve anlamlılık derecesi 0.5 olarak belirlendi.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Bulgular
    Eğim Ölçer’in hafif yapısı ve yüzün şekline uygun ergonomik tasarımı ile pratik bir kullanım sağladığı yapılan ölçümler esnasında gözlendi.

    Ölçümlerin güvenilirliğini sınamak amacıyla 30 gönüllü üzerinde Eğim Ölçer ve ticari nitelikli diğer bir aletle farklı zamanlarda yapılan ölçümler arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı (p>0.05, Tablo 2).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 2: Eğim Ölçer ve ticari nitelikli başka bir ölçüm aleti kullanılarak 18-25 yaş grubu 30 erkek üzerinde yapılan ölçümler ve karşılaştırma sonuçları. Değerler ortalama ± standart sapma olarak verilmiştir.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Tartışma
    Plastik ve rekonstrüktif cerrahide amaç, baş ve yüzünde şekil bozukluğu bulunan hastalarda, baş, yüz ve çene cerrahisi tekniklerini kullanarak estetik anlamda en üst düzeyde başarılı sonuçlara ulaşmaktır. Günümüzde hastaların yüz görünümlerini daha objektif değerlendirebilmek için, güzelliğe atfedilmiş normlarla karşılaştırılmakta ve bu amaçla antropometrik veri ve oranlar kullanılmaktadır. Yüze ait boyut ve oran verilerinin belirlenmesi, cerrahların hastalarını kozmetik açıdan çekici bir görünüme kavuşturmalarına olanak tanır. 9.

    Beden üzerinde sayısız ölçüm noktaları vardır ve binlerce ölçüm alınabilir. Ancak alınan ölçümlerin amaca uygun ve standart olması önemlidir. Bu yüzden dünya genelinde kabul görmüş ölçüm tekniklerinin ve protokollerinin bilinmesi gerekmektedir 10.

    Yakın tarihe kadar antropometrik çalışmalarda klasik metotlar kullanılırdı. Yüzün şekil bozukluklarını bilimsel metotlarla saptama gereği, yeni ölçüm noktaları ve tekniklerinin kullanımını zorunlu kılmıştır. Bu durum yeni ölçüm aletlerinin gelişimini de beraberinde getirmiştir 4-6,8,11,12.

    Eğim ölçümlerinde temel prensip, eğimi belirlenecek standart pozisyondaki yüzeyle vertikal veya horizontal eksen arasındaki açı değerinin tespitidir. Bu açı, seçilen eksene göre yüzeyin eğimini ifade eder 7. Burada sözü edilen Eğim Ölçer, baş ve yüzün eğim ölçümlerinde kullanılmak üzere tasarlandı. Başta vertikal eksene göre eğimlerin ölçülmesi amacına yönelik dizayn edilen bu aletin, basit bir matematiksel işlemle (90º eklenerek veya çıkarılarak), horizontal eksene göre eğimleri belirlemede de kullanılabileceği görüldü. Ayrıca, ölçüm çubuğuna dik açıyla yerleştirilen su terazisi göstergesi haricinde, başka bir göstergenin çubuğa paralel ve diğer göstergeye dik olarak yerleştirilmesi sonucu, aynı anda hem vertikal eksene hem de horizontal eksene göre eğimleri ölçmenin mümkün olacağı belirlendi ve bundan sonraki aşamada ikinci bir göstergenin ilavesiyle aletin ölçüm yeteneğinin geliştirilmesi planlandı. Bu durumda, horizontal eksene göre eğimleri ölçmede matematiksel işlem gereği ortadan kalkmış olacaktır.

    Aynı işlevi gören ticari nitelikteki aletlerin maliyetli oluşu ve elde edilmelerinde yaşanabilecek gecikme ve zorluklar göz önüne alındığında, Eğim Ölçer’in antropometrik çalışmalarda işlevsel bir yer edineceği düşünüldü. Kalibrasyon ile yetinmeyip, güvenilirliği sınama amaçlı yapılan karşılaştırmalı ölçümler sonucu, Eğim Ölçer’in güvenilir ölçüm yaptığı istatistiksel olarak kanıtlandı (p>0.05).

    Sonuç olarak, kolay yapılabilen, pratik kullanım sağlayan ve yüz eğimlerinde güvenilir veri gereksinimini karşılayan bir ölçüm aleti olan Eğim Ölçer, antropometrik çalışmalarında eğim ölçüm verilerine gereksinim duyan araştırmacılar ile yüze rekonstrüktif cerrahi planlayan klinisyenlere yardımcı olacaktır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Kaynaklar

    1) Farkas LG, Hreczko TM, Katic MJ, Forrest CR. Proportion indices in the craniofacial regions of 284 healthy North American white children between 1 and 5 years of age. J Craniofac Surg 2003; 14: 13-28.

    2) Stromland K, Chen Y, Norberg T, Wennerstrom K, Michael G. Reference values of facial features in Scandinavian children measured with a range-camera technique. Scand J Plast Reconstr Surg Hand Surg 1999; 33: 59-65.

    3) Evereklioglu C, Doganay S, Er H et al. Craniofacial anthropometry in a Turkish population. Cleft Palate Craniofac J 2002; 39: 208-218.

    4) Ögetürk M. Yeni bir antropometrik alet: modifiye kompas. Morfoloji Dergisi 2000; 8: 18-21.

    5) Davis HP, Dolny DG. A new bilateral closed chain assessment technique: methods and error analysis. Med Sci Sports Exerc 2000; 32: 182-189.

    6) Venkatadri G, Farkas LG, Kooiman J. Multipurpose anthropometric facial anglemeter. Plast Reconstr Surg 1992; 90: 507-510.

    7) Farkas LG. Anthropometry of the head and face. 2nd ed., New York: Raven Press, 1994: 17-21.

    8) Farkas LG, Deutsch CK. Two new instruments to identify the standard positions of the head and face during anthropometry. Plast Reconstr Surg 1982; 69: 879-880.

    9) Vegter F, Hage JJ. Clinical anthropometry and canons of the face in historical perspective. Plast Reconstr Surg. 2000; 106: 1090- 1096.

    10) Özer K. Antropometri, sporda morfolojik planlama. İstanbul: Kazancı Matbaacılık Sanayii A.Ş., 1993: 9-40.

    11) Gualdi-Russo E, Russo P. A new technique for measurements on long bones: development of a new instrument and techniques comparison. Anthropol Anz 1995; 53: 153-182.

    12) Kohout M, Pai L, Berenguer B et al. New instrument for orbital anthropometry. J Craniomaxillofac Surg 1998; 26: 174-178.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • [ Başa Dön ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
    [ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]