Gereç ve Yöntem: Haziran 2006-Ekim 2006 tarihleri arasında polikliniğimize başvuran ve refraktif cerrahiye aday 54 sağlık çalışanı ve 82 sağlık çalışanı olmayan olgular çalışma kapsamına alındı. Adayların yaş, cins ve eğitim durumu gibi temel özellikleri sorgulanarak, refraktif cerrahi hakkındaki bilgi düzeylerini saptamak ve cerrahi işlemle ilgili beklentilerini değerlendirmek amacıyla anket formu verildi.

Bulgular: Sağlık çalışanı bireylerin ve sağlık çalışanı olmayan bireylerin yaş ortalaması ve refraktif kusur ortalaması birbirine benzer idi. İki grup arasındaki bireylerin bilgi düzeyleri, bilgi edinme kaynakları, cerrahiyi düşünme veya düşünmeme nedenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı (P>0.05). Ancak sağlık çalışanlarında cerrahi işlem yerine kontakt lens kullanma tercihi, sağlık çalışanı olmayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksekti (P= 0.019).

Sonuç: Refraktif cerrahi yöntemleri hakkında görsel ve yazılı basında bilgi verilmesi ve tanıtıcı reklamların yapılmasından dolayı sağlık çalışanı ve sağlık çalışanı olmayan bireyler arasında bilgi ve beklenti düzeyleri arasında herhangi bir fark izlenmedi. © 2008, Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi

Bu çalışma, kırma kusuru ve yaş açısından RC’ye aday sağlık çalışanı ve sağlık çalışanı olmayan bireylerin bilgi düzeyleri ve beklentileri arasındaki farkı belirlemek amacıyla yapıldı.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Olgulara Sorulan Anket Formu

Sağlık çalışanı grubunda 28 (%52) erkek, 26 (%48) kadın mevcuttu. Grubun yaş ortalaması 24.59±3.67, kırma kusuru sferik eşdeğeri (SE) ortalaması 3.11±1.30 dioptri (D) idi.

Sağlık çalışanı olmayan olguların ise 46’sı erkek (%56), 36’sı kadın (%44), yaş ortalamaları 25.42±4.19, kırma kusuru SE ortalama ise 2.93±1.59D idi.

SÇ’larından bir kişi lise mezunuyken diğer adaylar üniversite mezunu veya doktora programlarına devam etmekteydiler. SÇO’ların ise 8’i ilköğretim, 17’si lise mezunuyken, 57 kişi üniversite mezunu veya doktora programlarına devam etmekteydi.Anket sonundaki verilerin istatistiksel olarak değerlendirilmesinde Student T testi ve ki-kare testi kullanıldı. Çalışmada p<0.05 olarak saptanan değerler istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 2: Olguların refraktif cerrahi yöntemleri hakkında bilgi edinme kaynakları.

RC yöntemlerinin olguların kendi kırma kusurlarını düzeltip düzeltmeyeceği hakkında bilgileri ve ülkemizde uygulanıp uygulanmadığı sorgulandığında ve operasyonların uygulanış biçimi, ameliyat süresi, komplikasyonları ve sonuçları hakkındaki bilgi düzeyleri irdelendiğinde iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı olmayan sonuçlar saptandı (P>0.05).

Ancak, ameliyat yerine kontakt lens kullanmayı düşünen olgular, SÇ’larından 28 (%51.9), SÇO’lardan ise 25 (%30.5) kişiden oluşmaktaydı. Bu fark istatistiksel olarak anlamlıydı (P= 0.019, P<0.05). Bu bölüm sonuçları Tablo 3’de özetlenmektedir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 3: Olguların refraktif cerrahi yöntemleri hakkında bilgi düzeyleri.

Son bölümde RC yöntemleri ile ameliyat olmayı düşünenlerde operasyon amaçları (Tablo 4), ameliyat olmayı düşünmeyenlerde ise sebepleri (Tablo 5) sorgulandığında iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 4: Olguların ameliyat olma nedenleri.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 5: Olguların ameliyat olmayı düşünmeme sebepleri.

Son yıllarda hastalar tüm estetik ve görsel cerrahi yaklaşımlardaki gelişmeleri takip etmekte ve kendilerine uygun çözümü aramaktadırlar. Gözlükler ve kontakt lensler refraktif cerrahi işlemlere birer alternatiftir. Refraktif cerrahinin kalıcı olma özelliği nedeniyle, cerrahi ile ilgili en önemli konulardan biri yeterli ve doğru hasta bilgilendirilmesidir^7,8. Bu bilgilenmeler toplumumuzda daha çok gazete sayfaları ve görsel basından olmaktadır. Basında sık olarak bahsedilmesi ve RC’nin yüksek hassasiyetinin devamlı reklamı neticesinde, potansiyel RC adayları yüksek beklentilere girmektedirler. Bu da toplumun cerrahinin ciddiyeti, cerrahi işlemin niteliği konusunda yanlış ve eksik bilgilenmesine neden olmaktadır. Nitekim anketimize katılan bireylerin %90’dan fazlası RC yöntemleri duymalarına rağmen, bu yöntemlerin kendi kırma kusurlarını düzeltip düzeltmediği konusunda bilgi sahibi olanlar SÇ’ı grubunda %61.1 SÇO grupta ise %51.2 ile düşük bir oranı oluşturmaktaydı. Ayrıca bu yöntemlerin uygulanış biçimi, ameliyat süresi, komplikasyonları ve sonuçları hakkında her iki grupta da olguların sadece %30’u bilgi sahibi olup iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmadı. Bu sonuç sağlık çalışanlarının ayrıntılı ve aydınlatıcı bilgiye yeterince sahip olmadıklarını, sağlık çalışanı olmayanların ise sadece basından öğrendikleri ile yetinip RC ile ilgilenen personelden yeterli bilgi almadıklarını düşündürmektedir.

Daha önce yapılan bir anket çalışmasında, hastaların refraktif cerrahiye yönelme nedenlerinin başında; genel kanının aksine kozmetik nedenler değil, gözlüklerden kurtulma isteği gelmiştir⁹. Bizim çalışmamızda da her iki grupta ameliyat olmayı düşünme nedenlerinin başında gözlükten kurtulma yer alıp iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Bu sonuç Akyol ve arkadaşlarının RK’ya aday populasyonda yaptıkları çalışmanın sonuçlarıyla da benzerlik göstermektedir¹⁰. Olgularımıza ameliyat olma düşüncesi yerine kontakt lens kullanma gibi alternatif bir uygulama sorulduğunda SÇ grubunda istatistiksel olarak anlamlı bir yükseklik saptadık. Bu farklılığın nedeni sağlık çalışanlarının RC uygulamaları hakkında çekincelerinin olması ve yeterli bilgilendirmenin yapılmamasına bağlı olabilir. Yine adayların her iki gurupta da göz hekiminden ziyade basından bilgi edinmelerinin bu sonuca katkısı olduğunu düşünmekteyiz.

Olguların ameliyat olmayı düşünmeme sebeplerinin başında, her iki grupta da RC’nin sonuçlarını bilmeme nedeni yer almaktaydı. Bu da RC’ye aday hastalarda, aydınlatıcı ve doğru bilgilerin ve her bir cerrahi yöntemin sonuçlarının bu konuda yetişmiş sağlık personeli tarafından verilmesiyle hastaların çekincelerinin azalacağını ve daha çok hastanın RC’yi düşüneceğini göstermektedir.

Sonuç olarak RC’ye aday populasyonun göz hekimleri tarafından daha çok bilgilendirilmesi ve işlem hakkında yapılan bilgilendirici yayınların daha yüksek kalitede ve açıklayıcı olmasına ve RC konusunda tecrübeli kişiler tarafından yapılmasına dikkat edilmelidir. Sınırlı sayıda ve belli bir bölgede yapılan bu çalışma sonuçlarının genellenebilmesi için daha geniş kapsamlı çalışmalar yapılması uygun olacaktır.

1) Akata F. Refraktif cerrahide seçenekler. In: Can I, Mutluay AH, Atilla H, eds. TOD Ankara Şubesi Akademik Eğitim Programı 24. Ulusal Oftalmoloji Kursu, Refraktif Cerrahi. Ankara: Şahin Matbaası 2004:1-4.

2) Filatov V, Vidaurri-Leal JS, Talamo JH. Selected complications of radial keratotomy, photorefractive keratectomy, and laser in situ keratomileusis. Int Ophthalmol Clin 1997; 37: 123-148.

3) Linebarger EJ, Hardten DR, Lindstrom RL. Laser assisted in situ keratomileusis for correction of secondary hyperopia after radial keratotomy. Int Ophthalmol Clin 2000; 40: 125-132.

4) Bas AM, Onnis R. Excimer laser in situ keratomileusis for miyopia. J Refract Surg 1995;11: 229-233.

5) Özçetin H: Refraktif Cerrahi. T Klin Oftalmoloji 2002; 11: 1-4.

6) Taşındı E. Excimer Laser-LASIK Cerrahisi. T Klin Oftalmoloji 2002; 11:25-29.

7) Emir M, Ergin A. Orta ve yüksek dereceli myopik hastalarda Laser in situ Keratomileusis (LASIK). Türk Oftalmoloji Gazetesi 1999; 29: 464-469.

8) Han HS, Song JS, Kim HM. Long-term results of laser in situ keratomileusis for high myopia. Korean J Ophthalmol. 2000; 14: 1-6.

9) Sarı A, Özdek Ş, Bilgihan K, Akata F, Hasanreisoğlu B. Laser in situ Keratomileusis: Başarılı ve tatminkar bir yöntem mi? MN Oftalmoloji 2002; 3: 255-258.

10) Akyol N, Kükner Ş, Özden S, Oğuzhanoğlu N, Özkaya Ü, Çelebi S. Radial keratotomiye aday populasyonda bilgi ve beklenti düzeyi üzerine bir çalışma. Türk Oftalmoloji Gazetesi 1994; 24: 427-430.