Araştırmaya katılan DÖB hizmeti alan gebelerin %48.1’i yeterli doğum hizmeti alırken, %51.9’u yetersiz DÖB hizmeti almıştır. Türkiye 1998 TNSA araştırmasına göre 15-49 yaş kadınlarda yeterli DÖB alma oranı %30.9, yetersiz DÖB alma oranı %37.2’dir. TNSA 1998 araştırmasına göre doğu bölgesinde yeterli DÖB alanlar %10.6, yetersiz DÖB alma %27.7’dir
4,5.
2003 TNSA’da ise doğum öncesi bakım almayan kadın oranının %31,9’dan %23’e gerilediği görülmüştür. Araştırmamızda yeterli DÖB alma oranı TNSA verilerine göre yüksek bulunmuştur4.
Antalya kent merkezinde bir sağlık ocağı bölgesinde yapılan araştırma’da %74.4’ü DÖB hizmeti almıştır. Bölgede gebelerin %39.7’si yeterli DÖB alırken %60.3’ü yetersiz DÖB hizmeti almıştır6.
Çalışma Malatya kenti ilçesinde yapılmış olup sosyodemografik özellikleri ve hizmet koşulları kent merkezine göre yetersiz olmasına rağmen yeterli DÖB hizmeti alma hızı yüksek bulunmuştur. Farklı merkezlerde yapılan birçok çalışmada Türkiye’deki kadınların yarıdan fazlasının yeterli DÖB hizmeti almadığını göstermiştir4,6,7.
DÖB Nicelik Puanını etkileyen faktörler olarak; yaş, aile tipi, eşin eğitimi, sosyal güvence tespit edilmiştir.
Çalışmada 24 yaş ve altında bulunan gebelerin %82.9’u yetersiz DÖB hizmeti almıştır. Gebelikte risk artmasına rağmen, yaş azaldıkça DÖB hizmeti alma hızının azaldığı görülmüştür. Anne riskli yaş grubunda ise gebeliği sırasında mutlaka sık aralıklarla izlenmelidir.
Geniş aile tipi olan gebelerin %66.7 ‘si yetersiz DÖB hizmeti almıştır. Bu bulgu TNSA 1998 verilerinde desteklenmektedir. TNSA 1998 verilerinde Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki kadınlar diğer bölgelere oranla yetersiz DÖB hizmeti almıştır. Bu bölgelerde geniş aile tipi yapısının yaygın olduğu bilinmektedir. Yine Antalya’da yapılan araştırma da geniş aile tipi yapısının fazla olduğu gecekondu bölgesinde yetersiz DÖB alma oranı daha yüksek bulunmuştur5,6.
Araştırmada sosyal güvencesi olmayan gebelerin %67.9’u yetersiz DÖB hizmeti alırken, yeterli DÖB hizmeti alanların büyük çoğunluğunu emekli sandığı (%87) ve bağkur (%72.7) oluşturmaktadır.
Aydın ilinde yapılan bir çalışmada kentsel alanda yaşayan, sosyal güvencesi olan ve ilkokul üzeri eğitimli kadınların, kırsal alanda yaşayan, sosyal güvencesi olmayan ve düşük eğitimli kadınlara göre daha fazla “yeterli” nitelikte DÖB hizmeti aldığı saptanmıştır7.
TNSA 1998 verilerine göre annelerin %47’si herhangi bir sosyal güvencesi olmadığını bildirmiştir. Sosyal güvencesi olmayanlarda DÖB alma sıklığı %18 iken sosyal güvencesi olanlarda bu oran daha yüksektir5.
Eşin eğitim düzeyinin düşüklüğü, gebelerin yeterli DÖB hizmeti alma hızını düşürmektedir. Eşleri okur yazar olmayan gebelerin %64’ü yetersiz DÖB hizmeti alırken eşleri lise ve üzerinde eğitimi olan gebelerin %72.7’si yeterli DÖB hizmeti almıştır. Gebeliğin önemsenmesi, kadınların sağlık hizmetlerinden yeterli düzeyde faydalanması erkeklerin üreme sağlığı programlarına dâhil edilmesiyle gerçekleşeceği açıkça görülmektedir. TNSA 1998 verilerine göre anne ve eşinin eğitim düzeyi arttıkça DÖB alma durumu ve nitelik puanı artmaktadır.
DOB hizmetleri nitelik puanı incelendiğinde araştırmaya katılan gebelerin %6.7’si 1-2 puan, %15.4’ü 3-4 puan, %75’i 5-6 puan almıştır. DÖB hizmeti alanların büyük çoğunluğunun iyi nitelikte DÖB hizmeti aldığı gözlenmiştir. DÖB hizmetleri içerisinde gebe kadına verilen hizmetlerden %90.4 ile tetanoza karşı bağışıklama ilk sırada yer alırken, %88.5 ile hemoglobin ölçümü takip etmektedir.
Ülkemizde 1998 TNSA’na göre DÖB hizmeti alan kadınların, nitelik bakımından da %57’sinin 5-6 nitelik puanı aldığı bilinmektedir5,8.
İzmir’de yapılan bir araştırmada gebelik süresince DÖB hizmeti alan gebelerin %82.6’sı en az 6 defa izlenmiştir. Yapılan izlemler sırasında gebelerin %90’ına tetanoz için bağışıklama yapılmıştır, %73.1’ine ise gebelik için beslenme konusunda eğitim verilmiştir.9.
DÖB Nitelik Puanını etkileyen faktörler olarak; aile tipi, annenin eğitimi, eşin eğitimi, tespit edilmiştir. Yapılan birçok çalışmada anne ve babanın eğitimi ailenin sosyoekonomik durumunun yetersizliği alınan DÖB düzeyinin niteliğini olumsuz etkilediği görülmüştür9,10,11. TNSA sonuçlarına göre doğu ve güney doğu Anadolu bölgelerinde ve kırsalda yeterli DÖB ve nitelikli DÖB oranları sosyoekonomik özelliği daha iyi olan bölgelere kıyasla daha düşük bulunmuştur4,5.
)
)
)