Dünya genelinde KAH’ın mortalite ve morbiditenin en
önemli nedenlerinden biri olduğu bilinmektedir. Ateroskleroz’un
sistemik tutulumu göz önüne alındığında,
aynı ilişkinin koroner arter aterosklerozu ile yakın
ilişkili olması beklenmektedir
13.
Vasküler yapılarda izlenen erken dönem değiklikler,
iki boyutlu B-Mode ultrasonografi ile değerlendirilebilir.
B-Mode ultrasografi, noninvazif olması ve
kolay uygulanabilirliği nedeniyle bireylerin aterosklerotik
yüklülüğünün incelemesi açısında etkin bir yöntem
olarak ortaya çıkmaktadır.
Epidemiyolojik çalışmalarda İMK için normalin
üst sınırı 0.6 mm olarak belirlenmiş ve 0.1 mm ya da
daha fazla artış varlığı myokardiyal enfarktüs ve/veya
serebrovasküler hastalık insidansını 2-6 kat arttırdığı
gösterilmiştir17.
Kadınlar ve erkekler arasında yapılan karşılaştırmada;
Kadınlarda hastalığın uzun süre damar duvarında
lokalize kaldığı ve lümene geç dönemde ilerlediği göz önüne alınırsa intima media ölçümünün kadınlarda
vasküler riski belirlemede oldukça değerli olabileceği
düşünülebilir. Karotis arterde İMK’nın artmasının
kadınlarda erkeklere oranla daha iyi bir risk belirleyicisi
olduğu gösterilmiştir. Koroner kalsiyum skorunun da
kadınlarda vasküler riski belirlemede önemli bir yeri
vardır. Yapılan bu bilimsel çalışmada şehirde yaşayan
gençlerde karotis intima media kalınlıkları kırsalda
yaşayan gençlere göre anlamlı derecede artmıştır.
Gençlerin yaşam çevrelerinden kaynaklanabilecek
diyet içeriği, beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite
ve psikolojik stres düzeylerindeki farklılıklar aterosklerozla
ilişkili olan İMK’ da değişikliklere yol açabilir17.
Toplumda İMK’nın ortalama değerleri 0,4-1,0
mm arasında değişmektedir ve senelik 0,01-0,03
mm’lik artma olmaktadır18-22. İMK araştıran çalışmalarda
ilk başlarda arterlerdeki aterosklerotik plaklarda
incelemeye dahil edilmişlerdir. Fakat aterosklerotik
plakların ultrasonografik olarak değerlendirilmesi operatör
bağımlı olması ve kalitatif olarak yapılması nedeniyle,
daha sonraki çalışmalarda dışlanmıştır. Şu anda
kabul gören görüş aterosklerotik plak olan bölgelerden
ölçüm yapılmaması yönündedir21.
Artmış İMK birçok kardiovasküler risk faktörü
(yaş, diabetes mellitus, total kolesterol, sigara) ile ilişkilidir.
Ayrıca karotis arter İMK, angina pektoris, miyokard
enfarktüsü, aort anevrizmaları ve periferik arter
hastalığı prevelansları ile yakından alakalıdır16,13.
Ultrasonografik olarak intima ile media ayrılamaz
ve İMK olarak her ikisinin toplam kalınlığı ölçülür.
Aterosklerozun esas olarak intimayı etkilediği düşünüldüğünde,
daha ayrıntılı incelemeye gerek vardır.
Bots ve ark.’nın23 yaptığı bir çalışmada İMK ile ‘‘ankle-brachial index’’ bakılan alt ekstremite arterlerinin
aterosklerozu arasında istatistiki olarak anlamlı bir
ilişki bulunmuştur. Diğer bazı çalışmalarda da karotis
arter İMK ile periferik arterlerin aterosklerozu arasında
anlamlı ilişki bulunmuştur24,25. Ateroskleroz’un
sistemik tutulumu göz önüne alındığında, aynı ilişkinin
koroner arter aterosklerozu ile birlikte olması beklenmektedir.
Yapılan çalışmalarda Framingham risk skoru
(FRS) yüksek olan hastalarda intima kalınlığı ve subklinik
ateroskleroz riski yüksek bulunmuştur26. Bizde
benzer şekilde koroner arter kalsiyum skoru yüksek
olan hastalarda karotis arterde ve yüzeyel femoral arterlerde
intima media kalınlığını anlamlı derecede
yüksek bulduk. Karşılaştırdığımız 12 sonuçtan (Grup
1-3 deki sağ ve sol yüzeyel femoral ve karotid arterlerdeki
İMK ölçümleri) tamamı istatistiksel olarak anlamlı
bulunmuştur. Birçok klinik çalışmada karotis ve
yüzeyel femoral arterlerde İMK artışı ateroskleroz için
gösterge olarak kabul edilmiştir5,9,23-25. Megnien
ve ark.’nın27 yaptığı çalışmada yüzeyel femoral
arterlerin intima media kalınlığının koroner arterlerdeki
kalsifikasyon ile ilişkili olduğu belirtmiştir. Bizde çalışmamızda
benzer sonuçlar elde ettik.
Sonuç olarak; karotis arter ve yüzeyel femoral arter
İMK ile koroner arter kalsiyum skor indeksi arasında
anlamlı ilişki saptadık. Bu bulgular literatürde yayınlanmış
birçok çalışma ile paralellik göstermektedir.
Bu bilgiler ışığında koroner arter hastalığı gibi aterosklerotik
hastalıkların erken teşhisinde kolay uygulanabilir
bir yöntem olan B-mode ultrasonografi ile intima
media kalınlık ölçümünün kullanılabileceği kanaatindeyiz.
Bunun yanı sıra çok sık incelenmese bile yüzeyel
femoral arterlerden yapılan İMK ölçümlerinin de
karotid arterlerden yapılan İMK ölçümü kadar doğru
sonuçlar vereceğini düşünmekteyiz.