Materyal ve Metod: Bu çalışma Elazığ ili civarındaki Tip 2 DM tanısı almış 30 yaş üzeri 40 kişi ve diyabet tanısı olmayan 40 kişilik kontrol grubunda yapıldı. Çalışma gruplarında rutin kan tetkiklerine ek olarak Sirtuin1 (SIRT-1) gen polimorfizmi ve gen ekspresyonu çalışıldı.

Bulgular: Çalışmamızda Tip 2 DM (n=40) ve kontrol (n=40) grupları SIRT-1 rs7895833 gen bölgesi polimorfizmleri açısından karşılaştırıldı. SIRT-1 rs7895833 gen bölgesi polimorfizimi oranları açısından bu iki grup arasında anlamlı bir fark yoktu (p=0.383). SIRT-1 rs7895833 Single Nükleotid Polimorfizmi ile BMI arasında anlamlı ilişki tespit edilmiştir.(p=0.01-p=0.04).

Sonuç: Çalışmamızda SIRT-1 rs7895833 Single Nükleotid Polimorfizmi bölgeleri açısından Tip 2 DM ve kontrol grubu arasında anlamlı farklılık saptanmamıştır. Fakat her iki gen expresyonu ile Vücut Kitle İndeksi (VKİ) arasında anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Yapılan fonksiyonel çalışmaların yanında SIRT-1'in genetik ve farmakolojik olarak inhibisyonunun insülin direncini indüklemesi gelecekteki yeni nesil farmasötiklerin SIRT-1 ekspresyonunu negatif veya pozitif olarak etkileyen yolakların hedef olarak kullanılacaklarını göstermektedir.

Ülkemizde Türkiye Diyabet, Hipertansiyon, Obezite ve Türkiye Diyabet Prevalans Çalışması-II (TURDEP-II ) verilerine göre diyabet sıklığının % 13.7 olduğu bildirilmektedir³. Tip 2 DM‘lu hastaların bir kısmının zamanla insüline gereksinim duyması, nadir görülen bazı diyabet tiplerinin tanımlanması ve diyabetin patogenezine ait bilgilerin artması ile 1997 yılında Amerikan Diyabet Birliği (ADA) yeni tanı ve sınıflama kriterlerini yayınlamıştır.

1999'da Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bu kriterleri küçük revizyonlarla kabul etmiştir. Daha sonra 2003 yılında, bozulmuş açlık glukozu (BAG) tanısı için ADA tarafından küçük bir revizyon yapılmıştır. WHO tarafından 2006 yılı sonlarında yayınlanan raporda ise 1999 kriterlerinin korunması benimsenmiştir. Buna karşılık, ADA ve Avrupa Diyabet Çalışma Birliği (EASD) 2007 yılında yayınlanan son konsensus raporlarında ise 2003 yılındaki düzenlemenin değişmemesi gerektiğini savunmaktadır^4-6.

Son olarak 2010 yılında ADA, HbA1c‘nin DM tanısında kullanılmasını önermiştir.2010 yılında yeniden düzenlenen ADA‘nın diyabet tanısı için belirlediği kriterler Tablo 1' de belirtilmiştir⁷.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Diabetes Mellitus Tanı Kriterleri

Yukarıdaki kriterlerden biriyle tanı konulabilir⁷. Sirtuinler ile glikoz hemostazı ve insülin sekresyonu arasında ilişkiyi gösteren bilgiler bu proteinlerin insülin direnci ve diyabet oluşumunda etkili olabileceğini göstermektedir. Yakın zamanda yapılan çalışmada transgenik SIRT-1 overekpresyon yapılan ve yağlı diyet alan hayvanlarda glikoz toleransını arttırdığı gösterilmiştir^8,9.

Benzer şekilde insanlarda SIRT-1'deki farklı genetik varyasyonlarla enerji tüketimi ve obezite arasında ilişki tespit edilmiştir¹⁰. Hayvanlarda yapılan çalışmalarda sirtuin aktivatörü resveratrolün diyete bağlı obezite ve glikoz intoleransına karşı koruyucu etkisi olduğu görülmektedir¹¹. Resveratrol aynı zamanda Adenozin Monofosfat Aktive Protein Kinaz (AMPK)'yı aktive etmektedir. AMPK sirtuin aktivitesi ile yakından ilişkilidir¹².

Bu çalışmada; diyabetik hastalarda, Sirtuin1 (SIRT-1) gen polimorfizmi ve gen ekspresyonunun incelenmesi amaçlandı.

Çalışma Fırat Üniversitesi Genel Dahiliye klinik ve polikliniğine müracaat eden en az 6 aydır Tip 2 DM tanısı almış 30 yaş üzeri 40 kişi ve diyabet tanısı olmayan 40 kişilik kontrol grubunda yapıldı. Hasta ve kontrol gruplarındaki katılımcılar çalışma hakkında bilgilendirildi ve yazılı onamları alındı. Çalışmaya Tip 1 DM tanısı alanlar, 30 yaşından küçük olanlar ve insülin kullananlar alınmadı.

Her iki gruptan 3 ml periferik kan alındı. Kanlar çalışılana kadar -20 derecede saklandı. Malzemeler alındıktan sonra tıbbi genetik laboratuvarında DNA ve RNA izolasyonu yapıldı. Daha sonra Reverz Transkriptaz PCR (RT-PCR) metodu ile SIRT-1 gen polimorfizmine ve gen ekspresyonuna bakıldı. Tip 2 DM hastalığı olanlar her gen polimorfizmi ve gen ekspresyonu için kontrol grubuyla karşılaştırıldı. Tip 2 DM tanısı olanların vücut kitle indeksi, kan glukozu ve glikolize hemoglobin (HbA1c) değerleri kontrol grubu ile karşılaştırıldı. Bunlar dışında gerekli bilgiler ve laboratuvar parametreleri hasta dosyalarından temin edildi. Sirtuin1 (SIRT-1) gen polimorfizmi ve gen ekspresyonunun patogenezdeki rolü araştırıldı. Veri setinin analizinde SPSS 16 (Statistical Package for the Social Sciences, version 16, SSPS Inc, Chicago, IL, USA) istatistik paket programı kullanıldı. Sayısal verilerin değerlendirilmesinde bağımsız gruplar için T Testi, kategorik değişkenlerin değerlendirilmesinde ise Kİ-KARE testi kullanıldı. p<0.05 değerler istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 2: rs12979860 gen bölgesi polimorfizmi açısından hasta ve kontrol grubunun karşılaştırması (X2 testi)

SIRT-1 rs7895833 gen bölgesi polimorfizmi ile HbA1c ilişkisi
HbA1c ile SIRT-1 rs7895833 gen bölgesi C/C, C/T, T/T genotipleri açısından Ki-kare testi ile karşılaştırıldığında iki grup arasında bu gen bölgesi polimorfizmleri açısından istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu (p=0.645) (Tablo 3).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 3: SIRT-1 rs7895833 gen bölgesi polimorfizmi ile HbA1c ilişkisi (X2 testi).

Obez olmayanların sayısı 54 ve obez olanların sayısı 26 idi. Obez olan ve obez olmayanların SIRT-1 rs7895833 gen ekspresyon düzeyleri ortalamaları T-testi ile karşılaştırıldığında anlamlı fark olduğu görüldü (p=0.01) (Tablo 4).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 4: SIRT-1 rs7895833 gen ekspresyon düzeyi obez olan ve obez olmayanlarla ilişkisi (T-test).

Ülkemizde Türkiye Diyabet, Hipertansiyon, Obezite ve Türkiye Diyabet Prevalans Çalışması-II (TURDEP-II ) verilerine göre diyabetik sıklığının %13.7 olduğu bildirilmektedir³.

Sirtuinler ile glikoz homeostazı ve insülin sekresyonu arasında ilişkiyi gösteren bilgiler bu proteinlerin insülin direnci ve diyabet oluşumunda etkili olabileceğini göstermektedir. Yakın zamanda yapılan çalışmada transgenik SIRT-1 overekpresyon yapılan ve yağlı diyet alan hayvanlarda glikoz toleransını artırdığı gösterilmiştir^13,14.

Bazı çalışmalarda SIRT-1 miktarında ılımlı artışın bazal enerji homeostazı üzerinde farklı etkileri olduğu gösterilmiştir. Yapılan bu fonksiyonel çalışmaların yanında SIRT-1 ‘in genetik ve farmakolojik olarak inhibisyonunun insülin direncini indüklediği görülmüştür. Bu bilgi bize sirtuinin aktivitesindeki manipulasyonlarla metabolik bozukluklukların önlenmesinde kullanabileceğini göstermektedir. Benzer şekilde insanlarda SIRT-1'deki farklı genetik varyasyonlarla enerji tüketimi ve obezite arasında ilişki saptanmıştır¹⁰.

Memelilerde kan glikoz konsantrasyonu farklı fizyolojik durumlarda dar bir aralıkta tutulmaya çalışılır. Açlık durumunda serum glikozunun belirtilen düzeyi hepatik glikoneogenez ile sağlanmaktadır. Sürdürülen çalışmalar sirtuinlerin bu fizyolojik adaptasyonda rol aldığını göstermektedir. Peroxizome proliferator –activated receptor gama-coactivator-1α (PGC-1α) SIRT-1 bağımlı deasetilasyon için bir hedef gözükmektedir¹⁵. Bu koaktivatör karaciğerde glukoneogenezin düzenlenmesi ile yağ asidi oksidasyonunda esas rolü oynamaktadır. PGC-1α bu iki yol üzerindeki düzenleyici rolü için sirtuinlere gereksinim duymaktadır¹⁶. Kısa süreli (< 6 saat) ve uzun süreli (> 18 saat) açlık durumlarında protein asetilasyonu ve sirtuin deasetilasyonunun karaciğerin oluşturduğu yanıtın düzenlenmesindeki farklı rolleri incelenmiştir¹⁷.

Bizim çalışmamızda obez olmayanlar (n = 54) ve obez olanlar (n = 26) SIRT-1 rs7895833 gen ekspresyon düzeyleri açısından karşılaştırıldı. Obez olan ve obez olmayanların SIRT-1 rs7895833 gen ekspresyon düzeyleri ortalamaları T-test ile karşılaştırıldığında anlamlı fark olduğu gözlemlendi ve SIRT-1 expresyonunun VKI ilişkili olduğu saptandı (p = 0.01).

Sonuç olarak; SIRT-1 rs7895833 SNP bölgesi expresyonu ve polimorfizmi açısından Tip 2 diyabeti olanlar ve kontrol grubu arasında anlamlı farklılık saptanmadı, fakat sirtuin 1 gen expresyonu ile BMI arasında ilişki saptandı. Yapılan fonksiyonel çalışmaların yanı sıra SIRT-1‘in genetik ve farmakolojik olarak inhibisyonunun insülin direncini indüklemesi yeni nesil farmasotiklerin SIRT-1 ekspresyonunu etkileyen yolakları hedef olarak kullanacağını göstermektedir^18,19.

1) American Diabetes Association. Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care 2005; 28: 37- 42.

2) Diagnosis and classification of diabetes mellitus Diabetes Care 2007; 30: 42-47.

3) Satman İ, Alagöl F, Ömer B, ve ark. Diyabet Çalışma Grubu, Türkiye Diyabet, Hipertansiyon, Obezite ve Endokrinolojik Hastalıklar Prevalans Çalışması-II (TURDEP-II) Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kongresi Özet Kitabı, 2010: 74.

4) Burant CF. Tip 2 Diyabetin Tedavisi. Amerikan Diyabet Cemiyet'i. Uzel B (çevirmen) s. 3-15, İstanbul: Sigma Publishing Danışmanlık ve Organizasyon, 2004: 3-15.

5) American Diabetes Associations. Diagnosis and classication of diabetes mellitus. Diabetes Care 2004; 27: 5-10.

6) Bennett Peter H, Knowler WC. Joslin Diabetes Mellitus. Yumuk V (Çeviri Editörü), Tanyolaç S (Çeviren), İstanbul Medikal Yayıncılık, 2008: 331-338.

7) American Diabetes Association. Diagnosis and classification of diabetes mellitus. Diabetes Care 2011; 34: 62-69.

8) Banks AS. Sirt1 gain of function increases energy efficiency and prevents diabetes in mice. Cell Metab 2008; 8: 333–341.

9) Pfluger PT, Herranz D, Velasco Miguel S, Serrano M, Tschop MH. Sirt1 protects against high-fat diet-induced metabolic damage. Proc Natl Acad Sci USA 2008; 105: 9793–9798.

10) Weyrich P. SIRT1 genetic variants associate with the metabolic response of Caucasians to a controlled lifestyle intervention the TULIP Study. BMC Med Genet 2008; 9: 1186.

11) Lagouge M. Resveratrol improves mitochondrial function and protects against metabolic disease by activating SIRT1 and PGC-1a. Cell 2006; 127: 1109–1122.

12) Canto C. AMPK regulates energy expenditure by modulating NAD1 metabolism and SIRT1 activity. Nature 2009; 458: 1056–1060.

13) Bordone L. Sirt1 regulates insulin secretion by repressing UCP2 in pancreatic beta cells. Plos Biol 2006; 4: e31.

14) Rodgers JT, Lerin C, Gerhart-Hines Z, Puigserver P. Metabolic adaptations through the PGC-1 alpha and SIRT1 pathways. FEBS Lett 2008; 582: 46–53.

15) Nemoto S, Fergusson MM, Finkel T. SIRT1 functionally interacts with the metabolic regulator and transcriptional coactivator PGC-1a. Biol Chem 2005; 280: 16456–16460.

16) Rodgers JT. Nutrient control of glucose homeostasis through a complex of PGC-1a and SIRT1. Nature 2005; 434: 113–118.

17) Liu Y. A fasting inducible switch modulates gluconeogenesis via activator/ coactivator exchange. Nature 2008; 456: 269–273.

18) Lynnn FC, Skewes-Cox P, Kosaka Y, Mc Manus MT, Harfe BD, German MS. Micro RNA expression is required for pancreatic islet cell genesis in the mouse. Diabetes 2007; 56: 2938-2945.

19) Collombat P, Xu X, Ravassard P, Sosa-Pineda B, Dussaud S, Billestrup N. The ectopic expression of Pax4 in the Mouse pacreas convers progenitor cells into alpha and subsequently beta cells. Cell 2009; 138: 449-462.