Kronik alkolizmde, özellikle karaciğer ve mide başta olmak üzere, vücudun tüm organ ve dokularında morfolojik değişiklikler oluşur
23 . Kronik alkolizmde; karaciğerde siroz, midede ülser, beyinde serebellar atrofi ve dejenerasyon, gözde optik nöropati, kalpte kardiomiyopati, iskelet kasında miyopati, pankreasta akut veya kronik pankreatit görülmektedir
23-25. Kronik etanol alan erkeklerde, seksüel ve üreme bozuklukları sonucunda fertilite ile ilgili problemler görülmektedir. Etanolün bir erkek üreme sistemi toksini, özellikle de bir testis toksini olduğu bilinmektedir
26,27. Etanol ile ilişkili olarak yapılan araştırmalar sonucunda deney hayvanlarında testis atrofisi ve testis ağırlığında azalma, seminifer tübüller ve spermatogenezise belirgin olumsuz etkiler meydana geldiği tespit edilmiştir
28-34.Etanol kullanımı spermatogonyumların çoğalma aktivitesini ve spermatogenetik aktiviteyi de azaltmaktadır
14. Etanol kullanımı, alkolik erkeklerde hipotalamus-hipofiz-gonad aksını da bozmakta
35, plazma testosteronunu ve testosteron yapım oranını düşürmekte ve infertiliteye neden olmaktadır
36. Önceki çalışmalar etanolün seminifer tübül döngüsünün bütün evrelerinde spermatogonyumların çoğalma aktivitesini düşürdüğünü göstermiştir
37.
Etanol metabolizmasının testislerde testiküler MDA artışı ve testiküler glutatyon düzeylerindeki azalmayla kendini gösteren oksidatif stresi oluşturduğu bilinmektedir3. Etanol metabolizmasının bir sonucu olarak lipidperoksidasyonu da oluşmaktadır38. Testisler seviyesinde, oksidatif stres Leydig hücrelerinin steroidojenik kapasitesini bozabilmekte ve bunun sonucunda da seminifer tübüllerin olumsuz yönde etkilenmesi söz konusu olabilmektedir39.Bu nedenle oksidatif strese karşı antioksidan tedavi seçenekleri önerilmektedir. Alkolle indüklenen toksik etkilerden testisi koruma amaçlı olarak uygulanan zerdeçal, resveratrol, kayısı gibi bitkisel kökenli bazı antioksidanların olumlu etkileri göz önüne alındığında40-42, bu çalışmanın sonucunda Cardamom'un alkolün testis dokusunda meydana getirdiği oksidatif strese bağlı gelişebilen apoptozisi azaltacak olumlu etkilerinin olabileceği düşüncesinden yola çıkılmıştır.
Cardamom'un başlıca antioksidan etkisinin yanı sıra anti-inflamatuar, anti-mikrobiyal ve analjezik etkileri de bilinmektedir7-10. Ayrıca Cardamom'un lipit peroksidasyon ürünlerini, kısmen yok ettiği de bildirilmiştir. Dhuley ve ark.'nın yaptıkları çalışmada sıçanlarda Cardamom kullanımı sonucu antioksidan enzim aktivitesinde önemli bir artış belirlediklerini ifade etmişlerdir10. Abdel-Wahhab ve arkadaşları ise Cardamom ve karanfil ekstraktlarının MDA düzeylerinde önemli azalmalara sebep olduğu göstermişlerdir43.
Deneysel araştırmalarda kronik alkol kullanımının germ hücre hasarı gibi dejeneratif değişikliklere yol açtığı gözlenmiştir. Etanolün farelerde; testis ağırlığı, testosteron düzeyi, spermatogonium, spermatosit, spermatid, motil sperm ve epididimal sperm sayısında azalmaya; testis ve seminifer tübül çaplarında küçülmeye; immatür germ hücrelerinin seminifer tübül lümenine dökülme sıklığı ve sperm morfolojisi bozukluklarında artışa neden olduğu belirlenmiştir.32,44-47.
Etanolün sıçanlarda, plazma FSH düzeylerinin artmasına; plazma testosteron düzeyleri, testis ağırlığı ve germ hücreleri sayısının azalmasına ve testis atrofisi oluşumuna neden olan bir gonadal toksin olduğu bildirilmiştir27,28,48-50.
Araştırmamızda histolojik olarak, etanol verilen grupta testis dokularında peritübüler vasküler konjesyon, atrofik ve dejenere seminifer tübüller, tübül bazal membranında invaginasyonlar ile spermato- genetik seriye ait hücrelerin olgunlaşmalarını tamamlamadan lümen içine döküldükleri gözlenmiştir. Çalışmamızdaki histopatolojik bulguların literatürlerde gözlenen bulgularla uyumlu olduğu belirlenmiştir. Etanol ile birlikte Cardamom uygulanan grupta ise peritübüler vasküler konjesyon ve tübül bazal membranında invaginasyonlarda belirgin bir düzelme gözlenmesine rağmen, seminifer tübüllerde dejenerasyon ve spermatogenetik seriye ait hücrelerinin lümen içine dökülmelerinin devam ettiği gözlenmiştir.
Yapılan bir araştırmada, etanolün testiste oksidatif stres oluşturduğu ve hücre ölümünü arttırdığı belirlenmiştir. Etanol, Sertoli hücrelerinin sekretuar fonksiyonunu da olumsuz etkilemekte, testis içinde oksidatif stresi; apoptotik spermatositler ve spermatogoniumların sayısını artırmaktadır.51. Daha önceki çalışmalar etanolün önemli derecede bütün spermatogonia ve spermatositlerdeki apoptotik hücre sayısını arttırdığını göstermektedir14. Zhu ve arkadaşları da etanole maruz kalınmasının spermatositler, spermatogonyumlar ve testiküler germ hücrelerinde apoptozisi arttırdığını ifade etmişlerdir15. Germ hücrelerinde etanol kaynaklı apoptozis artışı ve testiküler atrofi, erkeklerde kısırlığa neden olabilir35. Aslında apoptozis vücudumuzda birçok dokuda düzenleyici rolü olan fizyolojik bir olaydır. Normal spermatogenezisin gerçekleşebilmesi için de belli bir oranda gereklidir. Testislerde germ hücrelerinin apoptozisinin fizyolojik şartlar altında meydana geldiği ayrıca anormal germ hücrelerinin matürasyonu ve normal germ hücrelerinin aşırı üretimini önlemeye yardımcı olduğu bilinmektedir. Ancak patolojik şartlar altında bazı çevresel toksinlere maruz kalma apoptozis aracılığı ile germ hücrelerinin büyük bir bölümünün dejenerasyonuna, spermato- genezisde bozulmalara ve infertiliteye neden olabilmektedir52.
Çalışmamızda da apoptotik hücrelerin belirlenmesi ve ışık mikroskobu altında değerlendirilebilmesi amacıyla TUNEL metodu uygulanmıştır. Kontrol grubu testis dokusu ile karşılaştırıldığında, literatür bilgilerine uyumlu bir şekilde, etanol verilen grupta seminifer tübüllerdeki apoptotikgerm hücrelerinde belirgin bir artış tespit edilmiştir. Etanol ile birlikte Cardamom verilen grupta ise etanol verilen gruba göre seminifer tübüllerdeki apoptotik germ hücresi sayısının azaldığı ve kontrol grubuna daha yakın bir düzeyde olduğu izlenmiştir.
Sonuç olarak; etanolün testiste belirgin histopatolojik değişiklikler oluşturduğu, bu histopatolojik değişiklikleri Cardamom'un azalttığı fakat tamamen iyileştirmediği gözlenmiştir. Ancak aynı zamanda, etanolün testiste apoptozisi anlamlı olarak arttırdığı, Cardamom'un bu apoptozis artışına karşı koruyucu olumlu etkilerinin olduğu gözlenmiştir. Cardamom'un testis dokusunda apoptozisi azaltıcı etkisinin önemi göz önüne alınarak, etanol ve Cardamom doz ve süreleri ile ilgili olarak daha kapsamlı ve ileri düzeyde çalışmaların yapılması gerektiği kanaatine varılmıştır.