Çalışmamız; ülkemizde pediyatrik yaş grubu sağlıklı bireylerde yaş ve cinsiyet ayrımı yapılarak lumbal bölge canalis vertebralis ve medulla spinalis çaplarının, aksiyal ve sagittal planlarda değerlerinin analiz edildiği öncül çalışmalardan biridir. Literatürde disk hernileri, spina bifida, skolyoz vb. hastalıklar veya lumbal ver-tebra dışındaki bölgelerin ölçümleri üzerinde durulan çalışmalar bulunmaktadır
15,16. Çalışmamızın lum-bal bölge hastalıklarının teşhisinde ve bu hastalıkların tedavisinde kullanılacak olan yöntemlerin belirlenmesi yönünden önemli bir yeri vardır.
Lee ve ark’nın46 Korelilerde lumbal bölge canalis vertebralis normal boyutunu ve lumbal bölge canalis vertebralis morfometrisinde ırksal farklılıklar olup olmadığını belirlemek için yaptığı çalışmada, Kore popülasyonunda lumbal bölge canalis vertebralis sagit-tal çapının diğer ırklara göre daha küçük olduğu tespit edilmiştir. Lumbal bölge canalis vertebralisin transvers çapı ile ilgili olarak Kore, beyaz ve Afrika popülasyon-ları arasında önemli bir fark bulamamışlardır. Çalışma-da cinsiyet ve yaş kriterlerine yer verilmemiştir. Bizim çalışmamız retrospektif bir çalışma olup elde edilen görüntülerin hangi ırka ait oldukları bilinmemektedir.
Lee ve ark’nın17 yaptığı çalışmada 19 hastanın MRI yöntemi ile lumbal ve thoracal bölge görüntüleri incelenmiştir. Bu çalışmada thoracal ve lumbal vertebranın canalis vertebralis çapı, epidural boşluğun uzunluğu, dura mater spinalis - columna vertebralis mesafesi nispi olarak ölçülmüştür. Bu çalışmanın sonucu olarak ka-dınlar ve erkekler arasında thoracal bölge canalis ver-tebralis uzunluğu açısından anlamlı fark bulunmuştur (erkekler 298±15 mm, kadınlar 281±10 mm, p =0,008). Lumbal bölge canalis vertebralis çapı ölçümünde ista-tistiksel olarak anlamlı fark bulunamamıştır. Yaptığımız çalışmada literatür ile uyumlu bir şekilde 1- 15 yaş arası bireylerde lumbal bölge canalis vertebralis çapı ölçümlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir sonuç bulunamadı. Literatürden farklı olarak 16 yaş için L4 ve L5 vertebra seviyesi, 17 ve 18 yaş için ise L3, L4 ve L5 vertebra seviyelerinde canalis vertebralis çapı ölçümlerinde grubunda istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edildi.
Samancı ve ark’nın18 yaş ortalaması 2-17 arası olan 8 erkek ve 16 kadın sağlıklı bireyin MRG yöntemi ile üst cervical vertebra seviyelerinde canalis vertebralisin anterior-posterior çapının yanı sıra columna vertebralisin transvers çapını ölçtüğü çalışmasında cinsiyetler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulamamış-lardır. Literatürle benzer olarak bizde çalışmamızda 1-15 yaş arası bireylerde lumbal bölge canalis vertebralis boyutlarının karşılaştırmasında istatistiksel olarak benzer sonuçlara vardık. Literatürden farklı olarak 16 yaş için L4 ve L5 vertebra seviyesi, 17 ve 18 yaş için ise L3, L4 ve L5 vertebra seviyelerinde canalis vertebralis çapı ölçümlerinde grubunda istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edildi. Ayrıca iki çalışma da retrospektif yapıldığından etnik grup, boy, kilo gibi parametreler değerlendirilemedi.
Koç19 yaptığı çalışmada 1-18 yaş arası toplam 345 sağlıklı bireyin thoracal bölge, medulla spinalis ve columna vertebralis boyutları MRG yöntemiyle ince-lemiştir. Yapılan çalışmanın sonucunda T1 sagittal planda vertebral kolon anterior posterior oranı (p =0.002), T12 aksiyal planda medulla spinalis alanı (p =0.01), T12 sagittal planda medulla spinalis çapı (p =0.01) ve T12 aksiyal planda medulla spinalis anterior posterior oranı (p =0.003) değerlerinde kız erkek cinsiyet arasında anlamlı farklılık saptanmıştır. Diğer ölçüm parametrelerinde istatistiksel olarak anlamlı sonuç bulunamamıştır. Bu çalışmada olduğu gibi bizim çalışmamızda da elde edilen ölçümlerin ileride oluşabilecek hastalıkların tedavisine yardımcı olabileceği kanaa-tindeyiz. İki çalışmada da MRG yöntemiyle pediyatrik yaş grubu sağlıklı bireyler incelenmiştir. Ayrıca iki çalışma da retrospektif olduğunda kişilerin boy ve kilo endeksi değişkenleri incelenememiştir.
Wang ve ark’nın20 yaptığı çalışmada 126 adet yetiş-kin insan iskeleti kadavrası incelenmiştir. Lumbal ver-tebraların morfometrik ölçümünün yapıldığı çalışmada tüm lumbal vertebraların midsagittal çapları, canalis vertebralisin interpediküler çapları, midsagittal ve transvers çapları ölçülmüştür. Çalışmada, sagital ve transvers çapların, lumbal vertebra gövdelerinin yük-sekliklerinin ve lumbal bölge canalis vertebralis inter-pediküler çaplarının kademeli olarak L1'den L5'e doğru arttığı, lumbal canalis vertebralis midsagittal çaplarının ise L1'den L5'e kademeli olarak azaldığı sonucu bu-lunmuştur. Yaptığımız çalışmanın bu çalışmadan farkı; ölçümlerin, MRG aracılığıyla elde edilen görüntüler üzerinde yapılmış olmasıdır. Yaptığımız çalışmada elde edilen sonuçlar ile bu çalışmanın sonucunda cana-lis vertebralis boyutunun kademeli olarak azaldığı tespit edilmiştir.
Das ve ark’nın21 yaptığı çalışmada toplam 100 kişinin tüm thoracal vertebraları incelenmiştir. Çalışmada vertebra gövdesinin ön-arka çapı (VBAPD), vertebra gövdesinin enine çapı (VBTD), vertebral kanalın ön-arka çapı (VCAPD) ve vertebral kanalın transvers çapı (VCTD) ölçülmüştür. Çalışma sonucunda bu ölçümle-rin columna vertebralis patolojilerini anlamak ve spinal bozuklukların tedavisi için kullanılabilecek implantlara ve diğer araçların kullanılmasına yardımcı olabileceği ortaya konulmuştur. Bu çalışmada olduğu gibi bizim çalışmamızda da elde edilen ölçümlerin ileride oluşabilecek hastalıkların tedavisine yardımcı olabileceği kanaatindeyiz.
Griffith ve ark’nın22 yaptığı çalışmada 17 yaş ve üzeri 540 erkek ve 540 kadınının yarı otomatik bilgisayarlı tomografi yöntemi ile lumbal bölge canalis vertebralis ölçümü yapılmıştır. Bu çalışmaya katılanların kilo ve boy ölçümleri yapılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen verilere göre; canalis vertebralis çapının, uzun boylu insanların kısa boylu insanlara göre daha büyük çıktığı rapor edilmiştir. Bu bireylerin kilo ve yaşları kanal çapıyla karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Literatürle benzer olarak bizde çalışmamızda 1-15 yaş arası bireylerde lumbal bölge canalis vertebralis boyutlarının karşılaştırmasında istatistiksel olarak benzer sonuçlara vardık. Literatürden farklı olarak 16 yaş için L4 ve L5 vertebra seviyesi, 17 ve 18 yaş için ise L3, L4 ve L5 vertebra seviyelerinde canalis vertebralis çapı ölçümlerinde grubunda istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edildi. Yaptığımız çalışmanın bu çalışmadan farkı; ölçümlerin, MRG aracılığıyla elde edilen görüntüler üzerinde yapılmış olmasıdır. Ayrıca bizim çalışmamız retrospektif olduğundan kişilerin boy ve kilo endeksi ile kanal çapı arasında bir karşılaştırma yapamadık.
Tacar ve ark’nın23 yaptıkları çalışmada, 100’ ü erkek ve 100’ü kadın olmak üzere 200 Türk’ün lumbal bölge canalis vertebralisi ölçülmüştür. Bu ölçümler Vernier kumpası kullanılarak yapılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda tüm seviyelerde (L1-L5) lumbal bölge canalis vertebralis enine çapları erkeklerde kadınlara göre yaklaşık 1-1.5 mm daha fazla çıkmıştır. Yaptığımız çalışmada bu çalışma ile benzer olarak, erkek ve kadın lumbal bölge canalis vertebralis çap ölçümlerini karşılaştırdığımızda erkeklerin canalis vertebralis çapı kadınlara göre genellikle daha büyük olduğu ölçülmüştür. Bizim çalışmamızda bu çalışmadan farklı olarak MRG ölçüm metodu kullanılmıştır. Her iki çalışmada boy ve kilo parametreleri kullanılmamıştır.
Şafak ve ark’nın24 yaptıkları çalışmada, 20 - 45 yaş arası 87 erkek ve 62 kadın olmak üzere toplam 149 sağlıklı bireyin canalis vertebralis’in sagittal çapı öl-çülmüştür. Canalis vertebralis sagittal çapı erkeklerde ve kadınlarda sırası ile L1 seviyesinde 1.65±0.17 cm, 1.65 ± 0.2 cm; L2 seviyesinde 1.54±0.15 cm, 1.58±0.21 cm, L3 seviyesinde 1.45±0.17 cm, 1.49±0.22 cm; L4 seviyesinde 1.43±0.21 cm, 1.50±0.29 cm ve L5 seviyesinde 1.48±0.28 cm, 1.50±0.32 cm olarak bulunmuştur. Yapılan çalışmada canalis vertebralis sagittal çap ölçümünde istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar bulunamadı. Literatürle benzer olarak bizde çalışmamızda 1-15 yaş arası bireylerde lumbal bölge canalis vertebralis boyutlarının karşılaş-tırmasında istatistiksel olarak benzer sonuçlara vardık. Literatürden farklı olarak 16 yaş için L4 ve L5 vertebra seviyesi, 17 ve 18 yaş için ise L3, L4 ve L5 vertebra seviyelerinde canalis vertebralis çapı ölçümlerinde grubunda istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edildi. Ayrıca her iki çalışmada MRG ölçüm metodu kullanılmıştır.
Malas ve ark’nın25 yaptıkları çalışmada, 24’ü erkek ve 26’sı kadın toplam 50 erişkin sağlıklı bireyin lumbal bölge canalis vertebralis midsagittal çapı ölçülmüştür. Çalışmada lumbal bölge canalis vertebralis çapı erkeklerde 12.79 mm, kadınlarda 15.36 olarak tespit edilmiş-tir. Ayrıca çalışma sonucunda kadınlarda ölçülen lum-bal bölge canalis vertebralis çap değerlerinin erkeklere göre özellikle caudale doğru gidildikçe arttığı tespit edilmiştir. L1-L2 vertebra seviyesi dışında ölçülen diğer seviyelerde (L2 - L3, L3 - L4, L4 - L5, L5 - S1) istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Literatürle benzer olarak bizde çalışmamızda 1-15 yaş arası bireylerde lumbal bölge canalis vertebralis boyut-larının karşılaştırmasında istatistiksel olarak benzer sonuçlara vardık. Literatürden farklı olarak 16 yaş için L4 ve L5 vertebra seviyesi, 17 ve 18 yaş için ise L3, L4 ve L5 vertebra seviyelerinde canalis vertebralis çapı ölçümlerinde grubunda istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edildi. Elde edilen bu farklılığı; anatomistlerin ve bölge ile ilgilenen klinisyenlerin ilişkili farklı anatomik yapıları ve ölçümleri iyi bilmesine, bu bölge ile ilgili hastalıkların daha doğru teşhis ve tedavi edileceğini varsaymaktayız. Her iki çalışmada MRG ölçüm metodu kullanılmıştır.
)
)
)
)
){kind=link}
){kind=link}