Gereç ve Yöntem: Çalışmaya baş ve boyun tümörü olan 19 hasta (11 E, 8 K; ortalama yaş;50.4±17) dahil edilmiştir. Hastalara yapılan PET/BT sonuçları altın standart takip sonucu veya histopatoloji alınarak değerlendirilmiştir.

Bulgular: Çalışmaya dahil edilen hastalardan 3 tanesi tiroid karsinomu, 3'ünde larenks karsinomu, 1'inde boyunda lenfadenopati etyolojisi, 3'ünde dil-damakta kitle, 3'ünde boyunda kitle karakterizasyonu, 2'sinde proksimal özefagus karsinomu, 3'ünde parotis tümörü ve 1 hastada yüzde malign melanom nedeniyle PET/BT yapılmıştır. PET/BT hastalardan 4 tanesinde rezidü/nüks ve 9'unda kitle lezyonu tanımlamış, 5'inde lenf nodu yayılımını ve bir hastada rezidü veya nüks olmadığını göstermiştir. Bütün hasta grubunda toplam 11 hastada lenf nodu invazyonu ve 6 hastada uzak metastazı göstermiştir. Patolojik lenfadenopati nedeniyle gönderilen bir hastada ise primeri belirleyememiştir.

Sonuç: PET/BT baş boyun tümörlerinin değerlendirilmesinde rahatlıkla kullanılabilecek bir yöntemdir. Yöntemin gerek bu bölgeye özgü gerekse genel sınırlılıkları göz önünde bulundurularak yüksek doğrulukla kitle tanımlama ve evreleme için kullanılabilir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Hastaların primer patolojilerinin dağılımı.

Hastalar rutin fizik muayene ve kulak burun boğaz hastalıkları yönünden ayrıntılı muayene sonrası morfolojik görüntüleme yöntemleri ile değerlendirilmiştir [ultrasonografi (USG), gerekirse BT ve/veya manyetik rezonans görüntüleme(MR)]. Hastaların hepsi KBB konseyinde tartışılan hastalardır.

PET/BT çalışması için bütün hastalar önceki geceden aç olarak gelmiştir ve tekik öncesi kan glukoz seviyeleri normal sınırlar içindedir. PET/BT çekimi ‘Siemens Biograph 6' görüntüleme sisteminde gerçekleştirilmiştir. BT kesitleri ve PET emisyon görüntüleri kafa tabanından uyluk ortasına kadar alınmıştır. Çekim 370-550 MBq (10-15 mCi) F-18 FDG enjeksiyonundan 60 dakika sonra gerçekleştirilmiştir. Oral kontrast FDG enjeksiyonu ile eş zamanlı olarak verilmiştir. BT, PET ve füzyon görüntüleri tranaksiyal, koronal ve sagittal planda MIP görüntüleri ile birlikte deneyimli bir nükleer tıp uzmanı tarafından değerlendirilmiştir.

Hastalara yapılan PET/BT sonuçları altın standart takip sonucu veya histopatoloji alınarak değerlendirilmiştir.

Hastaların primer patolojileri, PET/BT sonuçları ve patolojik tanıları aşağıdaki tabloda verilmiştir (Tablo 2).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 2: Hastaların primer sorunları, PET/BT sonuçları ve patoloji sonuçları

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1a: Koronal, sagital ve transaksiyal planda PET/BT görütülerinde sol supraklaviküler bölgede, mediastende ve abdominal bölgede multiple hipermetabolik lenf nodları

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1b: Transaksiyal planda PET/BT görüntülerinde sol supraklaviküler lenfadenopati

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1c: Tc-99m MDP tüm vücut kemik sintigrafisi görüntülerinde multiple kemik metastazı.

Bunun yanında PET/BT bir hastanın tüm vücudunda tek bir lenf nodundaki metastazı çok rahatlıkla göstermiş ve operasyon sonucuyla bu bulgu doğrulanmıştır (Şekil 2). Bu hasta bir malign melanom hastasıdır ve PET/BT'nin malign melanomu ve metastazlarını göstermedeki başarısı da yüksektir ⁴.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 2: Koronal, sagittal ve transaksiyel planda PET/BT görüntüleri ve MIP görüntülerinde boyunda solda mandibula ramusu lateralinde hipermetabolik lenf nodu.

Baş boyun tümörlerinin evrelendirilmesinde PET/BT'nin klasik yöntemlere (BT, MR, USG) üstünlüğü yapılan çalışmalarla gösterilmiştir ⁵. Yapılan karşılaştırmalı bir çalışmada PET ve BT karşılaştırıldığında PET'in sensitivitesi ve spesifitesi (%92, %100) BT'ye göre (%69, %80) yüksek bulunmuştur ⁶.

Okkült metastazlar baş boyun tümörlerinin evrelendirilmesinde çok önemli bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Basu ve ark. ⁷ yaptıkları çalışmada okkült metastazları göstermede rutin olarak PET/BT'nin kullanılması gerektiğini göstermiştir. Literatürde PET/BT'nin baş boyun tümörlerinde evreleme ve yeniden evrelemede tedavi seçimini değiştirdiğini gösteren birçok çalışma vardır ^8-10.

Yapılan yakın tarihli bir retrospektif çalışmada gösterilmiştir ki tümörün FDG tutulumunu yansıtan bir parametre olan SUV değerlerinin özellikle lenf nodlarında baş ve boyun tümörü olan hastaların prognozunu göstermede yeri olabilir ¹¹. PET/BT'nin önemli bir prognostik gösterge olduğunu belirten literatürde başka çalışmalar da olmakla birlikte bu çalışma özel olarak lenf nodu tutulumunun prognostik önemini ortaya koymuştur ¹². PET/BT'nin hasta kliniğine ve prognoz belirlemeye olan etkisinin araştırıldığı bir çalışmada hastaların %34'ünde hastanın evrelemesini değiştirdiği gösterilmiştir ¹³. Bizim çalışmamızda da 6 (%32) hastada evreyi ve hasta tedavisini değiştirmiştir.

Özellikle yüksek riskli hastalarda uzak metastazların gösterilebilmesi baş boyun kanserlerinde de önemlidir. Özel olarak yüksek riskli hastalarda yapılan bir çalışmada baş ve boyun kanserli bir hasta grubunda ilk evreleme çalışması olarak F-18 FDG PET/BT seçilmiş ve hastaların senkron ve metakron uzak metastazları değerlendirilmiş; sonuçta uzak metastaz araştırmasında sensitivite ve spesifisite sırasıyla %96.8 ve %95.4 bulunmuştur ¹⁴. Aynı çalışmada uzak metastazın olmasının hasta için bağımsız bir olumsuz prognostik gösterge olduğu ortaya konulmuştur. Uzak metastazlarla ilgili yapılan diğer bir meta analiz çalışmasında yine PET/BT'nin tanısal performansının iyi olduğu vurgulanmıştır ¹⁵. PET/BT tüm vücudu tarama olanağı sağlaması bakımından hastalarda beklenmedik uzak metastazların gösterilmesini de sağlamaktadır. Bizim çalışmamızda da 6 hastada uzak metastazı göstermiştir.

Nazofarenks kanseri olan hasta grubunda yapılan bir başka çalışmada ise PET/BT hem okkült metastatik hastalığın tanımlanması hem de nodal hastalık yaygınlığının tespitinde değerli bir evreleme yöntemi olarak tanımlanmıştır ¹⁶. Boyun metastazının gösterilmesinde konvansiyonel yöntemlerle (BT/MR) PET/BT'nin karşılaştırıldığı bir başka çalışmada PET/ BT hem ipsilateral hem kontrlateral lenf nodu metastazının gösterilmesinde konvansiyonel yöntemlere üstün bulunmuştur ¹⁷.

Bu tekniğin en önemli sınırlamalarından birisi özellikle baş boyun bölgesine özgü sınırlılıkları olan inflamatuar lenf nodlarında yanlış pozitiflik gösterebilmesidir ¹⁸. PET/BT yorumlanırken tetkikin baş boyun bölgesine özgü sınırlılıkları akılda bulundurulmalıdır. PET/BT baş boyun tümörlerinde evrelemede ve kitle karakterizasyonunda rahatlıkla kullanılabilir. Hasta yönetimini değiştirebilmektedir. Tüm vücudu tarama olanağı ile hastalarda beklenmedik uzak yayılımları gösterebilmektedir.

1) Schwartz DL, Rajendran J, Yueh B, et al. Staging of head and neck squamous cell cancer with extended-field FDGPET. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2003; 129: 1173- 1178.

2) Dennington ML, Carter DR, Meyers AD. Distant metastases in head and neck epidermoid carcinoma. Laryngoscope 1980; 90: 196-201.

3) Black RJ, Gluckman JL, Shumrick DA. Screening for distant metastases in head and neck cancer patients. Aust N Z J Surg 1984; 54: 527-530.

4) Kumar R, Mavi A, Bural G, Alavi A. Fluorodeoxyglucose- PET in the management of malignant melanoma. Radiol Clin North Am 2005; 43: 23-33.

5) Kitagawa Y, Nishizawa S, Sano K, et al. Prospective comparison of 18F-FDG PET with conventional imaging modalities (MRI, CT, and 67Ga scintigraphy) in assessment of combined intraarterial chemotherapy and radiotherapy for head and neck carcinoma. J Nucl Med 2003; 44: 198–206.

6) Di Martino E, Nowak B, Hassan HA, et al. Diagnosis and staging of head and neck cancer: a comparison of modern imaging modalities (positron emission tomography, computed tomography, color-coded duplex sonography) with panendoscopic and histopathologic findings. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2000; 126: 1457-1461.

7) Basu D, Siegel BA, McDonald DJ, Nussenbaum B. Detection of occult bone metastases from head and neck squamous cell carcinoma: impact of positron emission tomography computed tomography with fluorodeoxyglucose F 18. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2007; 133: 801-805.

8) Gordin A, Daitzchman M, Doweck I, et al. Fluorodeoxyglucose- positron emission tomography /computed tomography imaging in patients with carcinoma of the larynx: diagnostic accuracy and impact on clinical management. Laryngoscope 2006; 116: 273-278.

9) Ha PK, Hdeib A, Goldenberg D, et al. The role of positron emission tomography and computed tomography fusion in the management of early-stage and advanced-stage primary head and neck squamous cell carcinoma. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2006; 132: 12-16.

10) Schoder H, Yeung HW, Gonen M, et al. Head and neck cancer: clinical usefulness and accuracy of PET/CT image fusion. Radiology 2004; 231: 65–72.

11) Demirci U, Coskun U, Akdemir UO, et al. The Nodal Standard Uptake Value (SUV) as a Prognostic Factor in Head and Neck Squamous Cell Cancer. Asian Pac J Cancer Prev 2011; 12: 1817-1820.

12) Liao CT, Wang HM, Huang SF, et al. PET and PET/CT of the neck lymph nodes improves risk prediction in patients with squamous cell carcinoma of the oral cavity. J Nucl Med 2011; 52: 180-187.

13) Connell CA, Corry J, Milner AD, et al. Head Neck. Clinical impact of, and prognostic stratification by, F-18 FDG PET/CT in head and neck mucosal squamous cell carcinoma. Head Neck 2007; 29: 986-995.

14) Haerle SK, Schmid DT, Ahmad N, Hany TF, Stoeckli SJ. The value of (18) F-FDG PET/CT for the detection of distant metastases in high-risk patients with head and neck squamous cell carcinoma. Oral Oncol 2011; 47: 653-659.

15) Xu GZ, Guan DJ, He ZY. (18) FDG-PET/CT for detecting distant metastases and second primary cancers in patients with head and neck cancer. A meta-analysis. Oral Oncol 2011; 47: 560-565.

16) Law A, Peters LJ, Dutu G, Rischin D, Lau E, Drummond E Corry J. The utility of PET/CT in staging and assessment of treatment response of nasopharyngeal cancer. J Med Imaging Radiat Oncol 2011; 55: 199-205.

17) Kim SY, Kim JS, Doo H, et al. Combined [18F] fluorodeoxyglucose positron emission tomography and computed tomography for detecting contralateral neck metastases in patients with head and neck squamous cell carcinoma. Oral Oncol 2011; 47: 376-380.

18) Maldonado A, González-Alenda FJ, Alonso M, Sierra JM. PET/CT in clinical oncology. Clin Transl Oncol 2007; 9: 494- 505.