Gereç ve Yöntem: FSHR geninin ekzon 7’sindeki Ala189Val mutasyonu Restriksiyon Fragment Uzunluk Polimorfizm (RFLP) yöntemi kullanılarak analiz edildi.

Bulgular: Homozigot veya heterozigot mutasyonlar tanımlanamamıştır.

Sonuç: Değerlendirilen hastaların sayısı küçük olmasına rağmen Fin populasyonu dışında tüm diğer populasyon raporları göz önünde bulundurulduğunda bu gendeki Ala189Val mutasyonunun sıklığı oldukça düşüktür. FSHR’deki Ala189Val mutasyonu oligospermili infertil Türk erkeklerde yaygın değildir. Bu sonuçlar FSHR genindeki C566T mutasyonunun Finlandiya’da yaygın ancak diğer populasyonlarda yaygın olmadığını desteklemektedir.©2006, Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi

Erkekte FSH hormonu Sertoli hücre sayısının belirlenmesinde ve normal kantitatif ve kalitatif spermatogenezisin gerçekleşmesinde görev almaktadır. FSH, G protein bağlı reseptör ailesinin bir üyesi olan reseptörüne bağlanarak çalışmaktadır ³. Follikül stimüle edici hormon reseptörü (FSHR) Sertoli hücrelerinde ve çevresindeki germinal hücrelerde vardır ⁴. FSHR geninde aktivasyon ve inaktivasyon mutasyonları tanımlanmıştır ⁵. Fonksiyonel testler mutasyonlu reseptör tarafından ligand bağlanması ve sinyal iletiminin azaldığını göstermektedir. FSHR’deki homozigot inaktivasyon mutasyonlarına sahip erkeklerde testiküler volüm azalmış, serum FSH konsantrasyonları artmış ve spermatogenezisde çeşitli düzeylerde hasar oluşmuştur. Erkek gonodal fonksiyonu için FSH’nın kritik önemi, FSH B subunitinde bir mutasyona sahip infertil bir erkeğin tanımlanmasıyla ortaya konmuştur. Bu bulgular FSH reseptöründeki mutasyonların erkek infertilitesinde patojenik bir rol oynayabileceğini göstermektedir ³. 566C→T mutasyonu reseptör molekülünün ekstrasellüler alanını kodlayan bölgede olup FSHR geninin ekzon 7’sinde lokalizedir. Ala189Val mutasyonu özellikle erkek üremesinde olmak üzere FSH’nın etkisini anlamlı olarak değiştirmektedir ⁵. İn vivo deneyler bu mutasyonun FSH etkisinin tam bir inhibisyonuna neden olduğunu göstermiştir ³. Bu mutasyona sahip olan bireylerde maskulinizasyon normal olarak değerlendirilmiş ve önemsiz derecede testiküler volümde azalma gözlenmiştir. Farelerde yapılan deneylerde FSH reseptörüne sahip olmayan erkeklerde düşük testiküler volüm ve ağırlıkla beraber sperm miktarı ve kalitesinde düşüş mevcuttur ⁶. Ala189Val mutasyonu Finlandiya toplumunda yüksek sıklığa sahip olmasına karşın Finlandiya dışında primer amenoreli bir hastada bildirilmiştir ⁷. Finlandiya dışında bu mutasyonun sıklığı hem primer amenoreli hemde infertil oligospermik erkeklerde bilinmemektedir. Literatürde Türk populasyonunda bu konuda yapılan herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışmada Türk infertil oligospermik erkek hastalar da Ala189Val mutasyonunun varlığının araştırılması amaçlanmıştır.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1: İnsan FSHR genindeki wild type Ala189Val allelinin tespiti. Sütun1: 100 bp’lik DNA boyut markırı. Sütun 2-3:, bir wild type bireyie ait PZR ürünü.

FSH testisde Sertoli hücre fonksiyonunu ve ovaryumda granulosa hücrelerinde estrojen üretimini ve folliküler maturasyonu indüklemektedir. FSH reseptör genindeki Ala189Val mutasyonu resesif olarak kalıtılan inaktive edici bir nokta mutasyonudur. Mutasyon ekzon7’nin 566 pozisyonunda C→T transisyonu meydana getirerek reseptör molekülünün ekstrasellüler alanındaki 189 alanin amino asidinin valine subtitüsyonuna neden olmaktadır. Transfekte myeloid suppressor hücrelerde Ala189Val reseptör mutasyonunun in vitro fonksiyonel testleri sinyal iletiminin tam inhibisyonu ve azalmış bağlanma kapasitesini göstermektedir. Vaskivuo ve arkadaşları yaptıkları çalışmada 22 kadın ve 5 erkek bireyde Ala189Val heterozigot mutasyonu tespit etmişlerdir. Bu mutasyon açısından homozigot erkeklerde sperm üretiminin olduğunu belirtmişlerdir. Ancak 5 erkekten 2’sinde oligoastenospermi tespit edilmiştir ³. Gromoll ve arkadaşları hipofizektomi yapılan hipogonodotropik erkeklerde yaptıkları çalışmada FSH reseptörünün aktivasyon mutasyonunun uygun olmayan testis büyüklüğüne sahip vakaların temelini oluşturabileceğini belirtmişlerdir ⁹.

Chesnaye ve arkadaşları 9 saf gonadal disgenezisli Meksikalı hastada yaptıkları çalışmada bu mutasyona rastlamamışlar ve mutasyonun Fin populasyonuna özgü olabileceğini belirtmişlerdir ¹⁰. Layman ve arkadaşları prematüre ovarian yetmezliği olan 35 hastada yaptıkları çalışmada bu mutasyonu tespit edememişlerdir ⁶.

Populasyon düzeyinde sonuçlar Finlandiya’da bu mutasyonun frekansının %0.96 olduğunu göstermesine rağmen diğer populasyonlarda sıklığı ya çok düşük düzeyde bulunmuş yada hiç tespit edilememiştir. Bu sonuç Finlandiya’da diğer hastalıklara neden olan genlerin yüksek sıklığı ile tutarlılık göstermektedir. Finlandiya’da diğer yerlerde olmayan yaklaşık 30 kalıtsal hastalık tanımlanmıştır. Bu özellik izole bölgelerde çoğalan bir populasyonda genetik drift ile atasal etkilerin bir kombinasyonu sonucu oluşmaktadır ¹¹.

Sonuç olarak, populasyon spesifik polimorfizmlerin ortaya konması için belirli bir populasyonda ilk defa belirlenen bir polimorfizm diğer populasyonlarda da çalışılması gerekmektedir. Polimorfizimler bazen belirli bir bölgeye spesifik olabilmekte ve frekanslarını o bölgede atasal olarak artırabilmektedirler. FSHR genindeki Ala189Val polimorfizminin bölgesel frekansını bu tür bir atasal kalıtımla arttırdığı muhtemeldir. Türk populasyonunda ve diğer populasyonlarda genin tam mutasyon analizleriyle genin aktivasyon veya inaktivasyonuna neden olan FSHR mutasyonlarının bulunması muhtemeldir.

1) World Health Organization: WHO Laboratory Manual for the Examination of Human Semen and Sperm- Cervical Mucus Interaction. Cambridge, England, Cambridge University Pres, 1999.

2) Allan CM, Garcia A, Spaliviero J. Complete Sertoli cell proliferation induced by follicle-stimulating hormone (FSH) independently of luteinizing hormone activity: evidence from genetic models of isolated FSH action. Endocrinology 2004; 4: 1587-1593.

3) Vaskivuo TE, Aittomaki K, Anttonen M. Effects of folliclestimulating hormone (FSH) and human chorionic gonadotropin in individuals with an inactivating mutation of the FSH receptor. Fertil Steril 2002; 78: 108-113.

4) Baccetti B, Collodel G, Costantıno-Ceccarını E. Localization of human follicle-stimulating hormone in the testis. FASEB J 1998; 2: 1045-1054.

5) Tapanainen JS, Aittomaki K, Min J, Vaskivuo T, Huhtaniemi IT. Men homozygous for an inactivating mutation of the folliclestimulating hormone (FSH) receptor gene present variable suppression of spermatogenesis and fertility. Nat Genet 1997; 2: 205-206.

6) Layman LC, Amde S, Cohen DP, Jin M, Xie J. The Finnish follicle-stimulating hormone receptor gene mutation is rare in North American women with 46,XX ovarian failure. Fertil Steril 1998; 2: 300-302.

7) Allen LA, Achermann JC, Pakarinen P. A novel loss of function mutation in exon 10 of the FSH receptor gene causing hypergonadotrophic hypogonadism: clinical and molecular characteristics. Hum Reprod 2003; 2: 251-256.

8) Kohek MB, Batista MC, Russell AJ. No Evidence of the inactivating mutation (C566T) in the follicle-stimulating hormone receptor gene in Bralizilian women with premature ovarian failure. Fertil Steril 1998; 70: 565-567.

9) Gromoll J, Simoni M, Nıeschlag E. An activating mutation of the follicle-stimulating hormone receptor autonomously sustains spermatogenesis in a hypophysectomized man. J Clin Endocrinol Metab 1996; 81: 1367-1370.

10) de la Chesnaye E, Canto P, Ulloa-Aguirre A, Mendez JP. No evidence of mutations in the follicle-stimulating hormone receptor gene in Mexican women with 46,XX pure gonadal dysgenesis. Am J Med Genet 2001; 2: 125-128.

11) Jiang M, Aittomaki K, Nilsson C. Huhtaniemi I. The frequency of an inactivating point mutation (566C→T) of the human folliclestimulating hormone receptor gene in four populations using allele-specific hybridization and time-resolved fluorometry. J Clin Endocrinol Metab 1998; 12: 4338-4343.