Çalışma tasarımı ve katılımcılar
Bu prospektif kohort çalışma Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Etik kurulu tarafından 2021-120 protokol numarasıyla onaylandıktan sonra Nisan 2021- Mart 2022 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Çalışmaya katılım gönüllük esasına dayanıyordu ve hastalardan yazılı bilgilendirilmiş onamları alındı. Çalışma Helsinki Deklarasyonu ilkelerine uygun yapıldı. AKK tedavisine yönelik Nd: YAG lazer arka kapsülotomi yapılan 186 hasta incelendi.
Oftalmolojik değerlendirme ve Nd: YAG lazer kapsülotomi
Tüm hastalarda AKK tedavisine yönelik arka kapsülde 1064 nm dalga boylu Kristal Q‑switched Nd: YAG lazer (LIGHTLas YAG-V, Lightmed, ABD) kullanılarak yaklaşık 4-5 mm çaplı kapsülotomi yapıldı. Nd: YAG lazer uygulamasında hedefin arka kapsülde kalmasına dikkat edildi. Ön vitreusta hareketlenme görülenler vitreusa hedeflendiği kabul edilip çalışmadan çıkartıldı. Kapsülotomi sırasında uygulanan Nd: YAG lazer atım enerjisi, toplam lazer enerjisi ve spot sayısı hasta kayıt formlarına kaydedildi. Tüm katılımcıların, pre ve post-lazer ilk yarım saat içinde en iyi düzeltilmiş görme keskinliği (EİDGK), pre ve post-lazer yarım saat içinde, post-lazer 15. gün ve 30. gün GİB’ları ölçümleri yapıldı. Pre-lazer aksiyel uzunluk ölçümleriyle birlikte biyomikroskopik inceleme dahil kapsamlı oftalmolojik muayeneleri yapıldı. Ayrıca tüm katılımcılara prelazer fundus muayenesi yapılırken şüpheli retina, optik disk ve koroid patolojileri olan hastaların renkli fundus görüntüleri, fundus floresein anjiyografi ve fundus oto-floresan görüntüleri Visucam NM/FA (Carl Zeiss, Almanya) kullanılarak çekildi.
Uygunluk kriterleri
Dahil edilme kriterleri
1- Çalışılan gözde AKK’ne yönelik 50 mJ’ün altında toplam lazer atım enerjisiyle Nd: YAG lazer kapsülotomi tedavisi uygulanmış olmak
2- Her iki gözün kornea ve vitreusunda patoloji olmamak
3- Her iki gözde retinal ve optik sinir vasküler yapıları etkileyen oftalmolojik hastalıkları olmamak (Yaşa bağlı makula dejenerasyonu, Retinal vasküler tıkanıklıklar, glokom, optik nörit vb)
4- Her iki gözde katarakt ameliyatı hariç diğer göziçi cerrahisi geçirmemiş olmak
5- İkinci analiz grubu için, kontrol gözde GİL olup AKK olmamak
6- İkinci analiz grubu için, kontrol gözde Nd: YAG lazer yapılmamış olmak
7- Diabet benzeri retinal vasküler yapıları etkileyebilecek sistemik hastalıkları olmamak
8- Her iki gözde optik siniri etkileyebilecek sistemik hastalığı ve ilaç kullanımı olmamak (MS, Alzheimer hast vb)
9- Sigara ve alkol kullanmamak
Dışlanma kriterleri
1- Kapsülotomi esnasında uygulanan Nd: YAG lazerin ön vitreusu hedef aldığı tespit edilmiş olmak
2- Nd: YAG lazer sonrası OKT-A görüntü kalitesini düşüren arka kapsül parçaları olmak
3- Nd: YAG lazer yapıldıktan sonraki 1 ay içinde dahil edilme kriterlerine uymamak ve dışlanma kriterlerine uymuş olmak
4- 18 yaş altı olmak.
SA-OKT and OKT-A ölçümleri
OKT-A ve Spektralalan optik koherens tomografi (SA-OKT) ölçümleri aynı oftalmolog (BG) tarafından yapıldı. Retina ve Optik sinir başı (OSB)'nın SD-OKT ve OKT-A görüntüleri, AngioVue Imaging SystemTM (RTVue XR100-2 Avanti; Optovue, Inc., Fremont, CA, ABD) kullanılarak elde edildi. SD-OKT-A sistemi, bölünmüş-spektrumlu-genlik-dekorelasyon anjiyografi algoritmasını kullanarak retinanın üç boyutlu yapısal görüntülerini oluştururken. incelenen alanın vasküler yapılarının analizinde ise AngioAnalyticsTM yazılımını (2018.0.0.14 dahili yazılım sürümü) kullanmakta. Bu çalışmada, Enhanced HD Line, HD Anjio Disk (4,5 x 4,5 mm), HD Anjio Retina (6 x 6 mm) ve Retina Map modlarında her hasta için en az iki, en fazla dört kez ölçümler tekrarlandı. Santral makula kalınlığı (SMK) (μm), Retina Map modundan elde edilirken subfoveal koroid kalınlığı (SFKK) (μm) ölçümleri, Enhanced HD Line modu kullanılarak manuel olarak yapıldı. Yüzeyel kapiller pleksus (YKP) (%), derin kapiller pleksus (DKP) (%), tam kat retinal vasküler sisteminde foveal avasküler bölge (FAZ) alanı (mm2), FAZ çevresi (mm), foveal yoğunluk (FY) (%), 1 mm2 KKAA, yüzeyel retina vasküler sisteminde akış olmayan alan (mm2) HD Anjio Retina modu kullanılarak elde edildi. RPK ağın VY'ları (%) ve peripapiller RSLT kalınlığı (μm), HD Anjio Disk modundan ölçüldü. Maskeleme etkisini ortadan kaldırıp analizleri doğru bir şekilde gerçekleştirmek için OKT-A cihazındaki "remove projections" komutu kullanıldı.
Nd: YAG lazer sonrası iki farklı zamandaki ölçümlerin tarama kalitelerinin 5/10’dan az olmamasına ve iki farklı zamandaki ölçümlerin tarama kalitelerinin arasında en fazla 1/10 kalite farkı olmasına dikkat edildi. Ayrıca Nd: YAG lazer sonrası GİB’da artış olmadığını iddia eden çalışmalar 8 olsa da çoğu çalışmada GİB’nda artışın en sık komplikasyon olduğunun 17 hatta 1. saatte başladığının gösterilmesi 18 sebebiyle bizim çalışmamızda da OKT-A ölçümleri ilk yarım saat içinde yapıldıktan sonra topical antiglokomatöz ilaç ve kortikosteroid tedavisi başlandı. İki haftalık ilaç tedavisinin etkisinin kalktığı düşünülen post-lazer 30. günde OKT-A ölçümleri tekrarlandı.
Böylece toplam da 186 Nd: YAG lazer yapılmış hastadan 59’u çalışmaya dahil edildi ve bu hastaların Nd: YAG lazer yapılmış 59 gözünün post-lazer ilk yarım saat içindeki OKT-A ile ölçülen değerleriyle 30. gündeki ölçülen değerleri ilk analizde karşılaştırıldı. Sıkı dahil edilme kriterleri nedeniyle sadece 28 hastanın diğer gözü kontrol grubunda yer alabildi. Bu 28 hastanın Nd: YAG lazer kapsülotomi yapılan gözlerinin post-lazer iki farklı zamanda OKT-A ile ölçülen değerleriyle kontrol gözlerinin OKT-A ile ölçülen değerleri ikinci analizde karşılaştırıldı.
İstatistiksel Analiz
Tanımlayıcı istatistikler frekans, yüzde, ortalama, standart sapma, medyan, 25. persentil ve 75. persentil değerleri ile sunulmuştur. Normallik varsayımı Shapiro Wilk Testi ile kontrol edilmiştir. Hastaların post-lazer ilk yarım saat içinde ölçülen değerleri ile post-lazer 30. günde ölçülen değerleri arasındaki farkın analizinde veriler normal dağılıma uyduğu durumda eşli t testi (paired t test), uymadığı durumda Wilcoxon eşleştirilmiş t tesi kullanılmıştır. İkiden fazla grubun sayısal verileri arasındaki farkın analizinde, veriler normal dağılıma uyduğunda Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), normal dağılıma uymadığı durumda parametrik olmayan Kruskal Wallis Testi kullanılmıştır. Analizler SPSS 23.0 programı ile yapılmıştır. p <0,05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir.