Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 29 larenks epidermoid karsinomlu hasta alındı. Yaş ortalaması 58,7±7,4 idi. Hastaların tümü erkek ve daha önceden vitamin kullanım hikayesi yoktu. Tüm hastaların A vitamini düzeyleri ölçüldü ve 32 kişilik kontrol grubu ile karşılaştırıldı.

Bulgular: Hasta grubunun Vitamin A düzeyleri kontrol grubu ile karşılaştırıldığında hasta grubun Vitamin A düzeylerinde anlamlı düzeyde düşük olduğu (p<0,05) görüldü.

Sonuç: Larenks kanserli hastalarda vitamin A düzeyinin ölçülmesi, primer hastalığın tedavisinden sonra hastanın A vitamini yönünden zengin diyetle beslenmesi sekonder tümörlerin gelişim insidansını azaltabilir.©2005, Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi

Retinoidler hücresel proliferasyonun inhibisyonu ve hücresel diferansiyasyonun indüksiyonu yanında bunlardaki dengesizliği düzenlemede etkindirler ^5,6. İnvitro çalışmalarda retinoidlerin apoptozise neden olma veya hücre siklusu blokajı yoluyla kanser hücrelerinde etkili olduğu gösterilmiştir ⁷. Retinoidlerin invitro ve invivo olarak kanser üzerine büyümeyi inhibe edici etkisi kanıtlanmıştır ⁸. Vitamin A’nın fizyolojik metabolitlerinin ve sentetik türevlerinin (retinoidler) bazı kanser tiplerinin gelişimine karşı koruyucu etkisi olduğu gösterilmiştir. Serum retinol düzeylerinin normalin altında olduğu kişilerde kanser insidansı daha yüksektir ⁹.

Bu çalışmada amaç, larenks epidermoid kanserli hastalarda serum vitamin A düzeyleri ile sağlıklı bireylerin vitamin A düzeylerini karşılaştırmaktır.

Çalışmaya alınan hastaların tamamı erkek ve yaşları 38 ile 77 (ortalaması 58,7±7,4) arasında değişiyordu. Olgular American Joint Committee on Cancer (AJCC)’e göre evrelendirildi. Buna göre 1’inde T1N0M0, 8’inde T2N0M0, 2’sinde T2N1M0, 7’sinde T3N0M0, 4’ünde T3N1M0, 1’inde T3N2M0, 3’ünde T4N0M0, 2’sinde T4N1M0, 1’inde T4N2Mı, olarak saptandı. 25 hasta cerrahi olarak tedavi edildiler, operasyonu kabul etmeyen 4 hastaya RT uygulandı. Operasyon sonrasında boyunda patolojik olarak pozitif lenf nodu saptanan (kapsül rüptürü olan veya birden fazla bölgede lenf nodu tutulumu olan) 10 hastaya boyun bölgesine postoperatif RT uygulandı.

Tümörün büyüklüğüne göre çalışma grubu T1+T2 11 hasta ve T3+T4 18 hasta olarak ayrıca iki gruba ayrıldı.

Kontrol grubu sistemik hastalığı olmayan, sigara ve alkol kullanmayan sağlıklı kişilerden oluşturuldu. Kontrol grubunun tümünün cinsiyeti erkekti ve yaş ortalaması 51,2±6,3 idi. Hastalardan operasyon öncesi vitamin A ölçümleri için kan alındı. Hastaların hiçbirinde daha öncesinde vitamin kullanımı öyküsü yoktu.

Gruplar arası istatistiksel analizde tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanıldı. Veriler aritmetik ortalama ± standart sapma olarak verildi ve p<0,05 değerleri anlamlı kabul edildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Grafik 1: Kontrol ve çalışma gruplarının vitami A düzeyleri görülmektedir.

Retinoidler tümörlerin büyümesini ve proliferasyonunu inhibe ederler, bunu apoptozise veya diferansiyasyona neden olarak veya bunun her ikisinin kombinasyonu ile yaparlar ¹². Kanser gelişimi ve düşük serum retinol konsantrasyonu arasında pozitif korelasyon olduğu gösterilmiştir ^13,14. Yapılan deneysel çalışmalarda kimyasal olarak kanser oluşturulan hayvanlarda retinol yetmezliği sonucunda tümör ilerlemesinin hızlandığı gösterilmiştir. Ayrıca düşük doz vitamin A alımı oral mukozada hiperplazi ve hiperkeratozis ve skuamöz tip akciğer kanserinde artmış risk faktörüdür ¹⁵. Oral SCC’da retinoid döngüleri ile büyümenin inhibisyonu arasında korelasyon bulunduğu saptanmıştır ¹⁶. Retinoidler sıklıkla invaziv Oral SCC gelişiminde premalign mukozal lezyonlarda ve oral lökoplaki tedavisinde kullanılmaktadır ^17,18.

Erken evre oral kavite SCC’da orijinal tümörün tedavisi sıklıkla yapılmaktadır fakat özofagusu da içeren üst digestif trakt ve solunum sistemindeki bazı organlarda ikinci primer tümör gelişim riski her yıl için %2-4 arasındadır ¹⁹. Baş ve boyunun erken evre kanserli hastalarında major problemlerinden biri primer tümörün küratif tedavisinden sonra üst sindirim ve solunum sisteminde ikinci primer tümörün ortaya çıkmasıdır ²⁰. Sekondor primer tümör genellikle kötü prognoz taşır, çünkü sıklıkla kötü tanınan özofagus, akciğer veya baş boyunun zor tedavi edilen diğer bölgelerinde görülürler.

13-cis retinoik asid (13-cisRA) baş boyun kanserli hastaların küratif tedavisinde ikinci primer tümör gelişiminde koruyucu etkisi olduğu bildirilmiştir ²¹. İnsan epitelyal lezyonlarındaki premaligniteyi azaltırlar ve meme, karaciğer, akciğer, baş ve boyun gibi epitelyal malignitelerin küratif tedavisini takiben ikinci primer tümör gelişimini önler ²². Randomize çalışmalarda, rekürren baş boyun kanserlerinde adjuvan tedavi için 13-CRA değerlendirilmiştir, sonuçlarda tedavi grubunda ikincil primer tümör insidansını azalttığı gözlenmiştir. Evre 1-4 baş boyun kanserli RT veya cerrahi sonrası rastgele seçilen 103 hastaya 13-CRA (50-100 mg/m^²/Gün) veya plasebo 1 yıl kullanılıp, ortalama 32 aylık takip sonrasında ikinci primer tümör görülme insidansı kontrol grubunda %24 iken, tedavi grubunda %4, 55 ay sonra ikinci primer tümör gelişim oranı tedavi ve kontrol grubunda sırasıyla %7 ve %33 olarak rapor edilmiştir ²³. Bununla birlikte 13-CRA’ın rekürrens veya metastaz oranlarında etkisiz olduğu bildirilmiştir ^24,25.

Drozdz ve ark. ²⁶ larenks karsinomlu 22 olguluk serilerinde serum retinol, beta-karoten ve retinol bağlayıcı protein seviyelerinin nonmalign larenks hastalıkları ile kıyaslandığında daha düşük bulunduğunu saptamışlardır. Picker ve Brichler ²⁷ baş ve boyun maligniteli 20 olguda retinol değerlerini incelemişler ve bu değerlerde kontrol grubuna göre düşme olduğunu saptamışlardır. Biz de çalışmamızda larenks kanserli hastalarda A vitamini düzeyini düşük olarak bulduk. Vitamin A düzeyi düşük olan hastaları tedavi ettik.

Larenks kanserli hastalarda vitamin A düzeyinin ölçülmesi, eksik ise tamamlanması, primer hastalığın tedavisinden sonra hastanın A vitamini yönünden zengin diyetle beslenmesi sekonder tümörlerin gelişim insidansını azaltabilir.

1) Goodman DS: Vitamin A and Retinoids in Health and Disease. N Engl J Med 1984; 310: 1023-1031.

2) Watson RR, Leonard TK:Selenium and Vitamins A, E and C:Nutritients with Cancer revention Properties. Am Diet Assoc J 1986; 86: 505-510.

3) Sporn MB, Robents AB: The role of retinoids in differantation and carcinogenesis. Cancer Res 1983; 43: 3034-3040,.

4) Lippman SM, Kessler JF, Meyskens FL: Retinoids as preventive and therapeutic anticancer agents. Cancer tratment reports 1987; 71: 391-405.

5) Strickland,S. and Mahdavi, V., The induction of differentiation in teratocarcinoma stem cells by retinoic acid. Cell, 1978; 15: 393- 403.

6) Lotan R., Effects of vitamin A and its analogs (retinoids) on normal and neoplastic cell. Biochemica Biophysica Acta, 1980,605,33-91.

7) Ingeborg Klaassen, Boudewijn J.M. Braakhuis. Anticancer activity and mechanism of action of retinoids in oral and pharyngeal cancer. Oral Oncology 2002; 38: 532-542.

8) Gudas LJ, Sporn MB, Roberts AB. Cellular biology and biochemistry of the retinoids. In: Sporn MB, Roberts AB, Goodman DS, editors. The retinoids. Biology, chemistry and medicine. 2nd ed. New York: 1994: 443-520.

9) Menkes MS, Comstock GW, Vuilleumier JP, Helsing JK, Rider AA, Brookmeyer R: Serum beta carotene, vitamins A and E, selenium and the risk of lung cancer. N. Engl J Med 1986; 315: 1250-1254.

10) Wynder EL, Bross IJ (1961) A Study of etiological factors in cancer of the esophagus. Cancer 14: 389-398.

11) Mayne ST, Risch HA, Dubrow R, et al (2001) Nutrient intake and risk of subtypes of esophageal and gastric cancer. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 10: 1055-1062.

12) Richard M. Niles PhD. Recent advances in the use of Vitamin A (Retinoids) in the prevention and treatment of cancer. Nutrition 2000, 16: 1084-1090.

13) Wald N, Idle M, Boreham J, Bailey A. Low serum-vitamin A and subsequent risk of cancer. Preliminary results of a prospective study. Lancet 1980; II: 813-815.

14) Zheng W, Blot WJ, Diamond EL, et al. Serum micronutrients and the subsequent risk of oral and pharyngeal cancer. Cancer Research 1993; 53: 795-798.

15) Fontham ET. Protective dietary factors and lung cancer. Int J Epidemiol 1990; 19: S32-0S42.

16) Klaassen I, Brakenhoff RH, Smeets SJ, Snow GB, Braakhuis BJ. Enhanced turnover of all-trans-retinoic acid and increased formation of polar metabolites in head and neck squamous cell carcinoma lines compared with normal oral keratinocytes. Clin Cancer Res 2001; 7: 1017-1025.

17) Hong WK, Endicott J, Itri LM, Doos W, Batsakis JG, Bell R, et al. 13-cis-retinoic acid in the treatment of oral leukoplakia. N Engl J Med 1986; 315: 1501-1505.

18) Schepman KP, van der Meij EH, Smeele LE, van der Waal I. Malignant transformation of oral leukoplakia: a follow-up study of a hospital-based population of 166 patients with oral leukoplakia from The Netherlands. Oral Oncol 1998; 34: 270- 275.

19) Braakhuis BJM, TaborMPT, Leemans CR, Van der Waal I, Snow, GB, Brakenhoff Rh. Second primary tumors and field cancerization in oral and oropharyngeal cancer:molecular techniques provide new insights and definitions. Head Neck, 2001.

20) Haughey, B.H., Gates, G.A., Arfken, C.L. and Harvey,J. Metaanalysis of second malignant tumors in head and neck cancer: The case for an endoscopic screening protocol. Annals of Otology, Rhinology and Laryngology, 1992; 101: 105-112

21) Hong, W.K., Lippman, S.M, Itri, L.M., et al. Prevention of second primary tumors with isotrenoin in squamous-cell carcinoma of the head and neck. New England Journal of Medicine, 1990; 323: 795-801

22) Shi-Yong Sun, Reuben Lotan. Retinoids and their receptors in cancer development and chemoprevention. Critical Reviews in Oncology Hematology 41 (2002): 41-55.

23) Benner SE, Pajak TF, Lippman SM, Earley C, Hong WK. Prevention of second primary tumors with isotretinoin in patients with squamous cell carcinoma of the head and neck: long-term follow-up. J Natl Cancer Inst. 1994; 86: 140-141.

24) Hong WK, Itri LM. Retinoids and human and cancer. In: Sporn MB, Roberts SB, Goodman DS, editors. The retinoids. New York: Raven Press, 1994: 597-658.

25) Chambon P. A decade of molecular biology of retinoic acid receptors. FASEB J 1996; 10: 940-945.

26) Drozdz M, Gierek T, Jendryczko Apiekarska J, Pilch J, Polanska D: Zinc, Vitamins A and E, and Retinol-Binding Protein in Sera or Patients with Cancer of the Larynx. Neoplasm 36; 1989: 357- 362.

27) Picker H, Bichler E: Nutritional and Immunological Investigations in Head and Neck Cancer Patients Before and After Therapy. Arch Otolaryngol 1985; 242: 149-153.