Araştırmaya katılanların aile hekimliği sistemiyle ilgili memnuniyet durumlarının sorgulandığında ‘aldığınız maaştan memnun musunuz?' sorusuna %31'i memnun olmadığını belirtmiştir. Doğan ve ark'nın
9 yapmış oldukları çalışmada katılımcıların %67,9'u aldıkları ücreti yeterli bulmadıklarını belirtmişlerdir. Aradaki bu farkın bizim çalışmamızda sorunun beşli likert, Doğan ve ark'nın
9 çalışmasında ise ‘evet, hayır' şeklinde sorgulanmış olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. ‘Aile hekimliği uygulamasından memnun musunuz?' sorusuna ise %30,5'i memnun olmadığını belirtirken, Tözün ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada katılımcılarının %8,8'i memnun olmadığını belirtmiştir. Çalışmamızda aile sağlığı elemanlarının da yer almış olması nedeniyle aradaki bu farkın oluştuğu düşünülmektedir
10.
Çalışmamızda en sık talep edilen eğitim konuları ile ilgili olarak birden fazla seçeneğin işaretlenebildiği soruya verilen ilk üç cevap koruyucu hekimlik uygulamaları (%34,8), sık karşılaşılan hastalıkların tanı ve tedavileri (%32,8), ASM yapılandırma ve yönetimi (%27,9) olmuştur. Aktaş ve Çakır'ın yaptığı çalışmada ise en sık talep edilen eğitim konularına verilen ilk üç cevap sırasıyla; tıbbi uygulama hataları (Malpraktis) (%70,2), bilgilendirme ve onam (%63,5) ve sık karşılaşılan hastalıkların tanı ve tedavileridir (%59,6)11.
Malatya il merkezinde çalışan aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının içsel, dışsal ve genel iş doyumlarının orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca aile hekimlerinin genel doyum puan ortalamalarının aile sağlığı elemanlarından anlamlı olarak daha yüksek olduğu görülmüştür (Tablo 4). Benzer olarak Tözün ve ark'nın10 yaptıkları çalışmada hekimlerin iş doyumları orta düzeyde tespit edilmiştir. Yine Sevimli ve İşcan'ın12 yaptıkları bir çalışmada da pratisyen hekimlerin önemli bir kısmının (%72,3) orta düzeyde iş doyumuna sahip oldukları belirtilmiştir.
Çalışmamızda cinsiyete göre genel iş doyumu puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0,05). Yapılan farklı çalışmalarda da benzer sonuç bildirilmiştir10,13-15.
Özaltın ve ark'nın16 yaptığı çalışmada yaş ilerledikçe yapılan iş ile ilgili olarak kazanılan deneyim ve uyumun artması sonucu iş doyumunun da arttığı tespit edilmiştir. Öztürk ve ark'nın17 çalışmasında ise yaş arttıkça iş doyum düzeyi azalmaktadır. Bizim çalışmamızda ise yaş ile genel iş doyumu puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark bulunamadı. Yapılan bazı çalışmalarda da bizim çalışmamızla benzer sonuçlar bildirilmiştir10,13.
İnsan hayatına sorumluluk ve düzen getirdiği için iş doyumunu olumlu yönde etkilemesi beklenen faktörlerden biri de evli ve çocuk sahibi olmaktır10. Çalışmamızda katılımcıların, medeni durumları ve sahip oldukları çocuk sayısı ile genel iş doyumu puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Eskişehir çalışması ve Abdel-Rahman ve ark'nın18 çalışması da bulgularımızı destekler niteliktedir. Öztürk ve ark'nın17 yaptığı çalışmada ise toplam iş doyumu puan ortalamalarına göre en yüksek iş doyumu boşanmış olan hekim grubunda (98,00±18,72), en düşük iş doyumu ortalaması ise çocuk sahibi olan hekim grubunda (93,38±19,71) tespit edilmiştir.
Eşin çalışıp çalışmamasının, evin geçimine katkı sağlayarak iş doyumu düzeyini yükselteceği düşünülebilir. Ancak bizim çalışmamızda genel iş doyumu puan ortalamaları açısından eşi çalışanlar ve çalışmayanlar arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Yapılan bazı çalışmalarda da benzer sonuçlar bildirilmiştir10,14,15.
Hizmet süresi ile iş doyumu arasında doğru orantı olduğu ve aynı alan veya kurumda çalışma süresi daha uzun olanların iş doyumunun daha yüksek olması beklenmesine rağmen, çalışmamızda hizmet süresi ile genel iş doyumu puan ortalamaları arasında bir fark bulunamamıştır19. Eskişehir'de yapılan çalışmada, toplam hizmet süresi ile genel iş doyumu puanı arasındaki fark bizim çalışmamızı destekler nitelikte iken, aynı çalışmada aile hekimliği sistemi içinde geçirilen çalışma süreleri 2–12 ay arasında olan hekimlerin genel iş doyum puan ortalamaları, çalışma süreleri 13–20 ay olan hekimlerden anlamlı bir şekilde daha yüksek bulunmuştur10.
Bu çalışmada mesleği kişilik yapısına uygun bulanların genel iş doyum puanları, bulmayan veya kısmen uygun bulanlara göre anlamlı olarak yüksek bulunmuştur. Farklı çalışmalarda da benzer sonuçlar rapor edilmiştir10. Çalışmamızda aldığı ücretten memnun olanların genel iş doyum puan ortalaması, aldığı ücretten kısmen memnun olan ya da memnun olmayanlardan anlamlı olarak yüksek bulunmuştur. Benzer sonuçlar farklı çalışmalarda da belirtilmiştir10,18. Bu durum çalışma hayatında ücretin başarının bir simgesi olarak algılanması ve kişilerin temel gereksinimlerini karşılamada önemli bir etken olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Malatya il merkezinde aile hekimliği sisteminde çalışanların uygulamadan memnun olma düzeyi arttıkça genel iş doyumu puan ortalamaları da anlamlı olarak yükselmektedir. Bu sonuç hastaların belirli olması, ücretten memnuniyet ve çalışma şartları ve ortamının iyi olması açıklanabilir. Tözün ve ark'nın10 çalışmasında da benzer sonuç bildirilmiştir.
Araştırmaya katılan aile hekimlerinin Minnesota iş doyum ölçeği puanı, aile sağlığı elemanlarından daha yüksektir ve performans uygulaması ve alınan ücretten memnun olanların iş doyumu daha yüksek bulunmuştur. Aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının Minnesota iş doyum ölçeği puanları orta iş doyumunu göstermekte olup, sistemde yapılacak düzenlemeler ve eğitimlerle artırılması gerekmektedir.
Uygulama içinde olan hekimlerin ve aile sağlığı elemanlarının öncelikli eğitim taleplerinin belirlenmesi ve ihtiyaç duyulan konularda gerekli eğitimlerin verilmesi sağlanmalıdır.
Sadece çalışanlarına değil vatandaşa da sorumluluk yükleyen (aşılama ve izleme gelmeyen, gebe olduğunu bildirmeyenler), sistemde çalışanların haklarının da korunduğu ve uygulandığı bir yönetmelik çıkarılması önerilmektedir
)
)
)
)
)
)