İnsan vücudunu tanımlamada kullanılan birkaç nitel özellik bulunmaktadır. Bunlardan biri de çalışmada morfometrik özellikleri araştırılan linea aspera’dır
7,8. Belirgin morfometrik özellikleri, insana özgü olup diğer memelilerden ayırt edicidir. Linea aspera sıklıkla doğum sonrasında görünür hale gelse de ayırıcı morfometrik özellikleri bazen ergenliğe kadar oluşmamaktadır
9,10.
Linea aspera femurun arka yüzü boyunca uzanır. Hem kaslar hem de medial ve lateral intermüsküler septum için bağlantı bölgesidir. Sıkıştırıcı bir kortikal dikme görevi görüp, yürüme ve koşma esnasında stabilizasyon için destekleyicidir 3,11.
Linea aspera, pek çok anatomi kitabında femur’un arka veya orta hattı olarak tanımlanır. Buna dayanarak; cerrahi sırasında herhangi bir anatomik referansın olmadığı durumlarda pozisyonu ve femoral torsiyonu ölçmek için kullanilabileceği gösterilmiştir 12,13.
Alt ekstremitede femoral bölgede kaslar üç bölmeye ayrılır. Her bir bölme ise fascia lata’dan linea aspera’ya uzanan intermusküler septum ile diğerlerinden ayrılır. Linea aspera’dan orjin olan kaslar; m. biceps femoris caput breve, m. vastus lateralis ve m. vastus medialis’tir. Linea aspera’ya tutunarak sonlanan kaslar; m. pectineus, m. adductor longus-magnus-brevis, m. gracilis ve m. obturatorius externus’tur. A. femoralis, v. femoralis ve n. ischiadicus; başta m. adductor longus ve m. pectineus olmak üzere linea aspera ile ilişkili bazı kaslar ve linea aspera tutunma bölgeleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle linea aspera proksimalinde yer alan üç uzantının birbirleriyle ve diğer parametrelerle olan mesafesi, tutunan kaslar ve aralarında yer alan nörovasküler yapıların klinik olarak normalizasyonu açısından oldukça önemlidir. M. vastus lateralis’in yüzeyel kısmının origosu, linea asperayı trochanter major’e bağlayan eğik bir çıkıntıdan kaynaklanan yüzeysel aponevroz; derin kısmının origosu, linea aspera'nın yan dudağından kaynaklanan derin aponevrozdur. M. vastus medialis’in longus bölmesinin origosu, linea asperayı trochanter minor’e bağlayan eğik bir çıkıntıdan kaynaklanan yüzeysel aponevroz; oblik bölmesinin origosu, linea aspera'nın medial dudağından kaynaklanan aponevrozdur. İnsan vücudunda yer alan kasların anatomik özellikleri ve kemik bağlantı noktaları (origo ve intertio), bir kasın iskelet üzerine uyguladığı kuvvetleri ve momentleri etkilemektedir 5,14,15. Linea aspera pek çok kasın origo ve intertio noktasıdır. Beraberinde nörovasküler yapılarla da yakın komşuluk içindedir. Dolayısıyla bu çalışmada linea aspera’nın morfolojik özellikleri araştırıldı.
Linea aspera’nın proksimalde yer alan üç uzantısından medialde olan ikisi, önce labium mediale’den tek kök şeklinde başlayıp sonra ayrışmaktadır. Çalışmada üç uzantının bitiş noktalarının arasındaki mesafe birbiriyle ilişki değildir. Fakat laterale ilerleyen uzantı ayrıldıktan sonraki nokta ile labium mediale’den ayrılacak olan iki uzantının başlangış noktası ele alındığında (B-C); bu mesafe medialde yer alan iki bitiş arası mesafe (D-E) ile ilişkili değil iken, lateral ve orta uzantının bitiş arası mesafe (E-F) ile anlamlı ilişkilidir. Anlamlı pozitif ilişkili saha ise m. pectineus ve yakın komşuluk yaptığı kas ve nörovasküler yapıların bulunduğu bölgedir ve klinik önemi bulunmaktadır.
Bu çalışmada; linea aspera’nın genel yapısının yanında özellikle proksimal yerleşimli nitel ve nicel özellikleri araştırıldı. Linea aspera; bazı kaslar için origo iken bazı kaslar için insertio noktasıdır. Linea aspera ile ilişkili kaslar ve fasialar birbirine yakın yerleşimlidir. Bu yakın yerleşim ise kemik, kas, tendon ve nörovasküler kökenli hastalıkların gerek tanı gerek tedavisini karmaşık hale getirebilir. Bu sebeple bölgenin morfolojik özelliklerinin bilinmesi klinisyenlere yardımcı olacaktır. Literatürde linea aspera’nın proksimalde yer alan üç uzantısını inceleyen başka bir çalışmaya rastlanmamıştır. Dolayısıyla ileride yapılacak daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
)
)
)
)
)