Uzun yıllar sadece sekretuar özelliği olan bir bez olarak görülüp ihmal edilen prostatın, oldukça yüksek oranda sağlık ve ekonomik sorunlara neden olan başlıca üç hastalığı vardır: prostat bezinin iltihabi (prostatit) benign prostat hiperplazisi (BPH) ve prostat kanseri (PCa) Prostatit, en fazla rastlanan inflamatuar ürolojik hastalıklardan olup etyolojiye bağlı olarak tedavisi mümkündür ^8,9. BPH en fazla yaygın olan ama en az anlaşılmış malign olmayan proliferatif bir hastalıktır.

Erkeklerde en fazla teşhis edilen kanser tipi olan Pca ölümüne neden olan 2. kanser olarak da öneminin korumakta olup tedavisi halen de memnun edici düzeylerde değildir ⁹. PCa’nın etyolojisi kesin olarak ortaya konulamamıştır. Otopsi vakalarından elde edilen verilere göre 50 yaşın üzerindeki erkeklerin %15-30’unda 80 yaş ve üzerindekilerin %60- 70’inde mikroskopik düzeyde PCa saptanmıştır. Diğer kanser türlerinde olduğu gibi PCa’inde de kanserin gelişimi multipl basamakları gerektirmektedir. Genetik ve çevre faktörleri de önemli rol oynamaktadır. BPH’da olduğu gibi PCa’nin gelişimi de androjenler tarafından bilinmeyen bir mekanizma ile olmaktadır.

Bu çalışmada leptinin prostat hastalıklarının tanı ve tedavisinin izlenmesinde kullanılabilecek ve tümör belirleyici özelliklere sahip bir molekül olup olmadığını araştırdık.

Vücut Kitle Indeksinin Ölçümü
Leptin ile yağ dokusu ilişkili olduğundan gruplar arasında VKİ’nin denk olmasına dikkat edildi. Bireylerin ağırlıkları kg ve boyları cm olarak ölçülmüştür. VKİ, ağırlığın boyun metre cinsinden karesine bölünmesi ile [VKİ = Ağırlık (kg) / boy² (m)] hesaplandı ¹⁰.

Örnek Toplama
Hasta ve kontrol gruplarından sabah aç karnına 10 ml kan alındı. Serumlar çıkartıldıktan sonra analizleri yapılana kadar – 20C º de saklandı.

Serum Leptin Düzeyi Ölçümü
Leptin düzeylerinin saptanması için aç karnına alınan kanlardan elde edilen serumlar ELİSA kiti (DRG Int. Inc.,USA) kullanılarak çalışıldı. Çalışmada çift-antikor “sandwich” ELİSA tekniği kullanıldı. Serum leptin düzeyleri ng/ml olarak ifade edildi.

Biyokimyasal Parametrelerin Ölçülmesi
Serum kolestrol, trigliserid, HDL-kolestrol, LDLkolestrol, VLDL-kolestrol ölçümleri Randox kitleri kullanılarak (Randox Laborotories, San Francisco, CA, US) Olympus AU 600 marka otoanalizörde (Olympus Optical Co. Ltd. Tokyo, Japan) ölçülmüştür.

Serum free-PSA ve total-PSA düzeyleri IMMULITE 2000 marka (Diagnostic Products Cor., Los Angeles CA, USA) hormon analizöründe orijinal kitler kullanılarak cemiluminesans yöntemi ile tayin edilmiştir.

İstatistiksel Analiz
İstatisktiksel analizler SPSS paket programı (SPSS Inc., Chicago, IL, USA) kullanılarak yapıldı. Gruplar arasında mevcut parametreler arasındaki farklılık ve bunların önem dereceleri t testi analizi ile tespit edildi. Gruplar arasındaki ilişkiyi bulmak için basit korrelasyon testi kullanıldı. p<0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Genç (A) ve Yaşlı (B) kontrol grupları ile prostat kanserli (Grup C) ve BPH’lı (Grup D) hastaların yaş ve leptin düzeyleri

Serum leptin düzeyleri incelendiği zaman, sadece yaşlı kontrol grubu (Grup B) ile prostat kanserli hasta grubu (Grup C) arasında istatistiki bir anlamlılık mevcut olup (p=0.038), serum leptin düzeyleri yaşlı kontrol grubunda (Grup B), prostat kanserli hasta grubuna (Grup C) oranla anlamlı derecede yüksek bulundu. Leptin düzeyleri VKİ’ne bölünerek yapılan normalizasyon sonucu elde edilen leptin/VKİ düzeyleri incelendiği zaman, yaşlı kontrol grubu (Grup B) değerlerinin, prostat kanserli hasta grubuna (Grup C) oranla hala yüksek ve istatistiki olarak anlamlı (p=0.039) olduğu gözlenmektedir (Şekil 1). Diğer gruplar arasında anlamlı derecede farklılık mevcut değildir (p>0.05) (Şekil 1).

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1: Genç kontrol (Grup A), Yaşlı kontrol (Grup B), prostat kanserli (Grup C) ve BPH’lı (Grup D) hastaların leptin düzeylerinin VKİ’ne bölünmeleri ile normalizasyonunun garfik görünümü.

Çalışma sonu elde edilen biyokimyasal parametrelerin sonuçları Tablo 2’de sunulmuştur. Serbest PSA (f-PSA: free PSA) düzeylerinin, yaşlı kontrol grubunda (Grup B) ve BPH’lı hasta grubunda (Grup D), genç kontrol grubuna (Grup A) oranla anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05) (Tablo 2). BPH’lı hasta grubunun (Grup C) f-PSA düzeyleri de yaşlı kontrol grubundan (Grup B) yüksektir (Tablo 2). Diğer gruplar arsında f-PSA düzeyleri açısından anlamlılık mevcut değildir. Total-PSA (t-PSA) düzeyleri incelendiğinde, genç ve yaşlı kontroller ile BPH’lı hastalar arasında anlamlı farklılık yok iken (p>0.05), diğer gruplar arasında anlamlılık mevcuttur (p<0.05) (Tablo 2).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 2: Genç (A) ve Yaşlı (B) kontrol grupları ile prostat kanserli (Grup C) ve BPH’lı (Grup D) hastaların biyokimysal parametrelerinin analiz sonuçları.

Leptin düzeyleri ile diğer biyokimyasal parametreler arasındaki korrelasyon her grupta ayrı ayrı analiz edildi. Genç kontrol grubunda (Grup A), leptin ile f-PSA ve t-PSA arasında positif korrelasyon bulundu (r:0.460, p=0.027, r:0.583, p=0.003; sırasıyla). Diğer biyokimyasal parametreler ile leptin düzeyleri arasında korrelasyon mevcut değildi. Yaşlı kontrol grubunda (Grup B), leptin ile trigliserid ve VLDL-kolesterol düzeyleri arasında positif korrelasyon bulundu (r:0.471, p=0.031, r:0.475, p=0.029; sırasıyla). Diğer biyokimyasal parametreler ile leptin düzeyleri arasında korrelasyon mevcut değildi. Prostat kanserli hasta grubunda (Grup C) ve BPH’lı hasta grubunda (Grup D), leptin ile diğer biyokimyasal parametreler arasında korrelasyon mevcut değildi.

Leptin/VKİ düzeyleri ile f-PSA ve t-PSA arasındaki ilişki incelendiğinde sadece, genç kontrol grubunda (Grup A) t-PSA ile leptin/VKİ arasında oldukça kuvvetli positif korrelasyon mevcut olduğu görüldü (r:0.604, p=0.002).

Prostat hastalıkları ve leptin ilişkisini araştıran çok az sayıda yayın mevcuttur. İlk kez 1998 yılında, Lagiou ve ark. tarafından yayınlanan bir makalede, Yunanistan’da yapılan bir çalışmada, prostat kanserli veya BPH’lı hastalarda ölçülen leptin düzeylerinin BPH yada prostat kanserini etkilemeyeceği bildirilmiştir ¹³. Bu rapor üzerine uzun süre bu konuda yayına rastlanmamış, 2001 yılında Chang ve ark., leptinin klinik prostat kanseri vakalarını testosteron ve boy ile kiloyu etkileyen faktörler aracılığı ile gösterebileceğini öne sürmüşlerdir ¹⁴. Aynı yıl İsviçre’de yapılan bir araştırma sonuçları prostat kanseri riski ile leptin arasında bir ilişkinin olabileceğini bildirmektedir ¹⁵. Ancak, yine 2001 yılında Hsing ve ark. tarafından yayınlanan bir başka makalede ise leptin ve prostat kanseri arasındaki ilişkinin istatistiki olarak anlamlı olmadığı bildirilmiştir ¹⁶. Daha önce 2001 yılında prostat kanseri riski ile leptin arasında bir ilişkinin olabileceğini bildiren Stattin ve ark. ^15, 2003 yılındaki raporlarında plasma leptini ile prostat kanser riski arasında bir ilişki bulunmadığını bildirmişlerdir ¹⁷. Bizim çalışmamızda da prostat kanserli hastalarda leptin düzeyleri diğer gruplardan farklı bulunmamış olup, yukardaki araştırmacıların bazılarının sonuçları ile ^{13, 16, 17} uyumluluk arzetmektedir.

Çalışmamızda BPH’lı hastaların leptin düzeyleri ile prostat kanserli hastaların leptin düzeyleri arasında da anlamlı farklılık bulunmamış olup, literatürdeki bilgilerle uyumluluk arzetmektedir ^{13, 18, 19}. Dahle ve ark. ¹⁸ ile Irani ve ark. ¹⁹ tarafından yayınlanan makalelerde de leptin düzeyleri ile BPH arasında bir ilişki bulunmadığı bildirilmektedir.

Sonuç olarak leptin düzeyleri ile Prostat kanseri ve BPH arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bu nedenle günümüzde prostat hastalıklarının, özellikle PCa ve BPH’nın, erken tanısında kullanılan PSA ile ilişkilerinin irdelenmesi de fazla anlam ifade etmemektedir. Biizm çalışmamızda sedece genç kontrol grubunda leptin ile f-PSA ve t-PSA arasında pozitif korrelasyon dikkati çekmektedir. Fakat literatürde bizim bulgularımızı destekleyen raporların yanı sıra, özellikle ters bulguların yayınlandığı makaleler göz önüne alındığında, Leptin ve prostat hastalıkları ile ilgili daha geniş popülasyonlarda ve daha geniş boyutlarda, hatta ülkeler arası çalışmalara gereksinim olduğu kanısındayız.

1) Zhang Y, Proenca R, Maffei M, et al. Positional cloning of the Mouse obese gene and its human homlogue. Nature 1994; 372: 425-432.

2) Friedman JM, Halas JL. Leptin and the regulation of body weight in mammals. Nature 1998; 395: 763-770.

3) Blum WF. Leptin: the voice of the adipose tissue. Horm Res 1997; 48: 2-8.

4) Bray GA, York DA. Leptin and clinical medicine. A new piece in the puzzle of obesity. J Clin Endocrinol Metab 1997; 82: 2771- 2775.

5) Caro JF, Sinha, MK, Kolaczynski JW, Zhong PL. Considine RV. Leptin: The tale of an obesity gene. Diabetes 1996; 45: 1455- 1462.

6) Ramesar X, Rafecas I, Fernandez-Lopez JA, Alemay M. Leptin : an annotated addendum. Med Res Rev 1997; 17: 499-504.

7) Ramesar X, Rafecas I, Fernandez-Lopez JA, Alemay M. Leptin. Med Res Rev 1997; 17: 225-234.

8) Emil A. Tanagho JW, Mc Annich Smith’s General Urology. Lange, New York. 1995: 378-409.

9) Sezer K. Prostat ve Hastalıkları. Ankara: Hacettepe Üni. Yayınları 1991: 11-97.

10) Tüzün, M. Obezite: tanım, sıklık, tanı, sınıflandırma, tipleri, dereceleri ve komplikasyonları. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Sti. 1995: 22-23.

11) Karazanashvili G, Abrahamsson PA. Prostate specific antigen and human glandular kallikrein 2 in early detection of prostate cancer. J Urol 2003; 169:445-57.

12) Balk SP, Ko YJ, Bubley GJ. Biology of prostate-specific antigen. J Clin Oncol 2003; 21:383-391.

13) Lagiou P, Signorello LB, Trichopoulos D, et al. Leptin in relation to prostate cancer and benign prostatic hyperplasia. Int J Cancer 1998; 76:25-28.

14) Chang S, Hursting SD, Contois JH, et al. Leptin and prostate cancer. Prostate 2001; 46:62-7.

15) Stattin P, Soderberg S, Hallmans G, et al. Leptin is associated with increased prostate cancer risk: a nested case-referent study. J Clin Endocrinol Metab 2001; 86:1341-1345.

16) Hsing AW, Chua SJ, Gao YT, et al. Prostate cancer risk and serum levels of insulin and leptin: a population-based study. J Natl Cancer Inst 2001; 93:783-789.

17) Stattin P, Kaaks R, Johansson R, et al. Plasma leptin is not associated with prostate cancer risk. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2003;12:474-475.

18) Dahle SE, Chokkalingam AP, Gao YT, et al. Body size and serum levels of insulin and leptin in relation to the risk of benign prostatic hyperplasia. J Urol 2002; 168:599-604.

19) Irani J, Lefebvre O, Murat F, Dahmani L, Dore B. Obesity in relation to prostate cancer risk: comparison with a population having benign prostatic hyperplasia. BJU Int 2003; 91:482-484.